هشتمینْ قانون اساسیِ تاریخ افغانستان، پس از تشکیل دولت انتقالی در تابستان سال 1381 طبق موافقت‌نامه‌ی بُن و فرمانِ حامد کرزَی رییس دولت انتقالی افغانستان، در هیأتی 9‌ نفره در 13 میزان (مهرماه) 1381 مورد بررسیِ اوّلیّه قرار گرفت. سپس، قانون اساسی جدید که توسّط لویه جرگه‌ی‌ برگزارشده در کابل (22 قوس/ آذرماه تا 14 جدی/ دی‌ماه 1382) در 12 فصل و 162 ماده تصویب گردید، به‌تاریخ 6 دلو (بهمن‌ماه) 1382 از طرفِ کرزَی، توشیح شد. پیوند میان شیعیان و حکومت‌های موجود در تاریخ سیاسی افغانستان، زیر نفوذ سه عاملِ قوم‌گرایی، فرقه‌گرایی، و اصلاح‌طلبی قرار داشته است. شیعیان، از نظرگاه فرهنگ عمومی، در معرض خشونت و تبعیض بوده‌اند؛ از نگاه قدرت سیاسی، معمولاً محروم و دور از قدرت سیاسی نگاه‌داشته می‌شده‌اند؛ و، از منظر حقوقی، به‌ویژه حقوق مذهبی، شیعیان شاکی و مدّعی بوده‌اند که حقوق مذهبی آنان در کشورشان رعایت نشده است. مردمان کشور افغانستان، با داشتنِ پیشینه‌ی سی سال جنگ‌های خشونت‌ْبار قومی/مذهبی، به این دست‌آورد بنیادین رسیدند که تنها با تفاهم و به‌رسمیّت شناختن حقوق همه‌ی اقوام و پیروان مذاهب، می‌توان به صلح و ثبات رسید. نگارنده، تلاش می‌کند، از‌یک‌سو، نشان دهد که شیعیان چه نقشی در فرآیند تدوین قانون اساسی نوین افغانستان داشته‌اند؛ و، ازدیگرسو، کوشش خواهد کرد نشان‌ دهد که چهار قاعده‌ی نفی تبعیض، حقوق فرهنگی، حقوق مذهبی، و مشارکت در قدرت، چگونه حقوقی برابر به شیعیان در متن قانون اساسی افغانستان بخشیده است.

کلمات کلیدی