مقررات مربوط به «رفتار ویژه و متفاوت» با کشورهای در حال توسعه یکی از عمده‌ترین مسائلی است که توجه کشورهای جهان سومی داوطلب عضویت در سازمان تجارت جهانی را به خود جلب کرده است. هدف از وضع این مقررات آن است که عدم توازن تجاری میان کشورهای صنعتی پیشرفته و کشورهای در حال توسعه تا حدودی جبران شود. قواعد مربوط به «رفتار ویژه و متفاوت» آن دسته از مقررات سازمان تجارت جهانی را دربر می‌گیرد که متضمن حمایت از کشورهای مزبور یا معافیت آن‌ها از برخی الزامات قانونی‌اند، یا آن که به این کشورها اجازه‌ی انعطاف در اجرای قوانین سازمان را می‌دهند. برای مثال، این کشورها برای مدت معینی از اجرای برخی ضوابط مانند کاهش موانع تجاری در حوزه‌ی معینی معاف می‌شوند. همچنین، سازمان تجارت جهانی موظف به اعطای کمک‌های تکنیکی در زمینه‌های خاصی به کشورهای در حال توسعه است و نیز کشورهای پیشرفته موظفند تا دسترسی کشورهای مزبور به بازارهای خود را تسهیل نمایند. با این حال، باید یادآور شد که مقررات مربوط به «رفتار ویژه و متفاوت» در عمل اثر اندکی داشته‌اند. بسیاری از مقررات مزبور مستلزم اقدامات عینی و مشخص نبوده، یا از نظر حقوقی الزام‌آور نیستند. برخی مواد قانونی که مشخصاً به کشورهای در حال توسعه اجازه می‌دهند تا سطح بالاتری از یارانه‌ها را به تولیدکنندگان خود اختصاص دهند، در عمل فاقد تاثیرگذاری لازمند، چون کشورهای مزبور منابع مالی کافی برای تامین این یارانه‌ها را در اختیار ندارند. سازمان تجارت جهانی باید بودجه‌ی بیشتری را برای کمک‌های فنی و مالی به کشورهای جهان سوم اختصاص دهد و تعهدات کشورهای پیشرفته در این زمینه باید شکل حقوقی و قابل اجرا به خود بگیرند.

کلمات کلیدی