با توجه به نقش خاک در تأمین غذای جمعیت رو به رشد جهان، شناخت همه خصوصیات کیفیت خاک اعم از فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی کانی‌شناسی دارای اهمیت می‌باشد. تغییرات مکانی ویژگی‌های خاک تابع عوامل محیطی مانند اقلیم، خصوصیات زمین‌نما شامل موقعیت زمین‌نما، توپوگرافی، درجه شیب، ارتفاع، مواد مادری و پوشش گیاهی میی‌باشد. تغییرات توپوگرافی و به‌دنبال آن فرآیندهای خاک‌سازی در امتداداراضی شیب‌دار،باعث تفاوت معنی‌‌دری در ویژگی‌های خاک می‌شود. این پژوهش به‌منظور ارزیابی برخی شاخص‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی کیفیت خاک در اراضی شیب‌دار لسی توشن واقع در استان گلستان انجام گرفت. به‌منظور انجام این مطالعه 135 نمونه‌ به روش سیستماتیک تصادفی ز عمق 20-0 سانتی‌متری در چهار موقعیت شانه شیب، شیب پشتی، پای شیب و پنجه شیب و سه جهت شرقیٰ شمال شرقی و جنوب شرقی برداشت شد.بافت، وزن مخصوص ظاهری، کربن آلی، اسیدیته، قابلیت هدایت الکتریکی،تنفس میکروبی، کربنات کلسیم معادل و پایداری خاکدانه به منظور مطالعه کیفیت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که قسمت‌های پایین شیب دارای بیش‌ترین مقدار رس، کربن آلی، پایداری خاکدانه و کم‌ترین مقدار کربنات کلسیم معادل می‌باشند و جهت شمالی‌غربی خاک‌های با کیفیت بالاتری از لحاظ میزان کربن آلی دارند. بنابراین، خصوصیات خاک وابسته به موقعیت‌ زمین‌نما است و این موقعیت‌ها ویژگی‌های خاک و تکامل تدریجی آن را تحت تاثیر قرار می‌دهند. نتایج این پژوهش نشان داد که در بین شاخص‌های مورد بررسی، کربن آلی به عنوان شاخصی مناسب برای ارزیابی اثر موقعیت زمین‌نما بر کیفیت خاک مورد استفاده قرار گیرد.

کلمات کلیدی