ادبیات پدیده‌ای چند وجهی است. در شکل‌گیری یک اثر ادبی، عوامل گوناگونی أعم از متنی، برون متنی و بینامتنی نقش دارند؛ از این رو، فهم و نقد همه جانبة متن ادبی مستلزم نگاه میان رشته‌ای و بهره‌گیری از رشته‌های متنوع است. یکی از این علوم که اخیرا به عرصه ی نقد و ادبیات راه یافته، روانشناسی است. از سخنان ناقدان چنین بر می‌آید که نخستین بارقه‌های حضور فعّال این علم در عرصه ادب و نقد از زمانی ایجاد شد که فروید برای تفسیر هنر و ادبیات، آراء و نظریه های مختلف، به ویژه انگاره ی ناخودآگاه را مطرح نمود هرچند بسیاری بر این باورند که ارسطو نخستین کسی بود که نقد روانشناسانه را در سده ی چهارم پیش از میلاد، در تعریف تراژدی به کار برد؛ باید گفت از دیرگاه روانشناسی از حوزه ی ادبیات و نقد خارج نبوده است، بلکه بین این دو رابطه‌ای تنگاتنگ وجود دارد. مقاله ی حاضر، جستاری توصیفی– تحلیلی است که نگارندگان مقاله در تلاشند تا با طرح انگاره های شناخته شده و مطرح در حوزه ی روانشناسی و راه یابی آن به عرصه ی نقد ادبی، این رابطه ی تنگاتنگ را برای مخاطب تبیین نمایند. نتیجه ی این پژوهش نشان می دهد که آگاهی توأمان از روانشناسی و ادبیات، دو اصل کاربردی برای کسانی است که در این شاخه از نقد فعالیت دارند چرا که بسیاری از منتقدان نقد روانشناختی یا پژوهشگرانی هستند که اصول روانشناختی را به طور کامل درک نکرده اند یا متخصصان روانشناسی بوده اند که ادبیات را به عنوان هنر درک نکرده اند.

کلمات کلیدی