تشخیص منشأ و پراکندگی عناصر سنگین در خاک، به‌دلیل اثرات زیست‌محیطی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این مطالعه بررسی منشأ برخی از عناصر سنگین سرب، روی، مس، نیکل، کادمیوم و کروم در محدوده شهرک صنعتی سمنان بود. تعداد 93 نمونه مرکب از خاک سطحی از عمق صفر تا 10 سانتی متری منطقه مطالعاتی به وسعت 117 کیلومتر مربع جمع آوری گردید. از مواد مادری خاک‌ها نیز نمونه‌برداری صورت گرفت. عناصر توسط تیزاب سلطانی (Aqua regia) عصاره‌گیری و با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری شدند. به منظور تعیین منشأ فلزات سنگین از روش چند متغیره شامل تجزیه مؤلفه های اصلی (PCA ) استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه مؤلفه های اصلی منجر به شناسایی دو مؤلفه شد؛ به طوری که این مؤلفه ها به ترتیب توانسته بودند 12/33 و 96/24 درصد از کل واریانس تأثیرگذار بر غلظت فلزات سنگین را توجیه کنند. با توجه به پراکنش امتیاز هر یک از مؤلفه ها در منطقه مورد مطالعه، احتمال می رود مؤلفه اول به عنوان منشأ فعالیت های انسانی، تغییرات عناصر سرب و روی و مؤلفه دوم به-عنوان منشأ فعالیت های زمین زاد، عناصر مس، نیکل، کادمیوم و کروم را در منطقه مورد بررسی کنترل کنند.

کلمات کلیدی