در اغلب سالها رشد گیاهان شدیدا تحت تاثیر سرمای دیررس بهاره قرار می گیرد. به منظور بررسی اثر این سرما بر گیاه دارویی سیاهدانه، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترل شده در دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد و پنج اکوتیپ سیاهدانه (بیرجند، سبزوار، فردوس، گناباد و نیشابور) پس از دو ماه رشد و خوسرمایی در شرایط طبیعی، در داخل فریزر ترموگرادیان در معرض دماهای 7- و 9- درجه سانتی گراد) قرار گرفتند. جهت تعیین خسارت سرما، دمای کشنده 50 درصد گیاهان بر اساس /5 ،-6 ،-4/5 ،-3 ،-1/ پایین (صفر، 5 دمای کشنده 50 درصد گیاهان بر اساس نکروز گیاه در ، (LT50su) دمای کشنده 50 درصد گیاهان بر اساس درصد بقاء ، (LT50el) نشت الکترولیت ها اندازه گیری شد. بازیافت گیاهان نیز بر اساس صفاتی نظیر تعداد و سطح (RDMT و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک گیاه ( 50 (LT50tt) لوله ازمایش RDMT و 50 LT50su, LT50tt برگ، وزن خشک گیاه و درصد خسارت سرما بر برگ گیاهان تعیین گردید. نتایج نشان داد که بر اساس شاخص های 9- درجه سانتی گراد بودند و اکوتیپ های سبزوار و فردوس به ترتیب تحمل به سرمای / 5- تا 0 / اکوتیپ های سیاهدانه قادر به تحمل سرما در گستره 7 بیشتر و کمتری داشتند. از نظر صفات مربوط به بازیافت گیاهان، در اکوتیپ فردوس کمترین و در اکوتیپ های سبزوار و نیشابور بیشترین توان رشد وجود داشت. با توجه به سریع تر بودن روش های RDMT های نشت، بقاء و 50 LT با 50 LT50tt مجدد مشاهده شد. همچنین همبستگی بالایی میان و LT50el نشت الکترولیت ها و بررسی ظاهری خسارت گیاه در لوله ازمایش، به نظر می رسد جهت ارزیابی تحمل به سرما در گیاهان شاخص های می توانند مورد توجه قرار داشته باشند.

کلمات کلیدی