اهداف: یکی از مهم ترین چالش های کشاورزی ایجاد درآمدی پایدار از طریق تطبیق هرچه بیشتر الگوهای کشت و قابلیت تولید سودآور با محدودیت های محیطی برای تضمین پایداری در درازمدت است. طی دو دهه اخیر کشاورزان بخش مرکزی شهرستان سبزوار به دلیل محدودیت های اقلیمی اقدام به تغییر الگوی کشت از غلات و پنبه به پسته نموده اند، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی کاشت پسته بر پسته کاران انجام پذیرفته است. روش: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با رویکرد مقایسه ای می باشد. جامعه آماری تحقیق 6 روستا در بخش مرکزی شهرستان سبزوار با 131 بهره بردار پسته است. واحد تحلیل سرپرستان خانوار بهره بردار پسته می باشند. اثرات در دو بعد اقتصادی با 17 گویه و اجتماعی با 12 گویه با استفاده از طیف لیکرت در دو برهه زمانی قبل و پس از پسته کاری مورد بررسی قرار گرفت. آلفای کرونباخ 0.78 بیانگر پایایی مطلوب پرسشنامه است. یافته ها: نتایج حاصل از آزمون ویلکاکسون بیانگر وجود تفاوت معنی دار بین شرایط اقتصادی و اجتماعی قبل و بعد از کشت پسته است به طوری که میانگین وضعیت اقتصادی و اجتماعی به ترتیب قبل از کاشت پسته 1.86 و 2.05 و بعد از کاشت پسته 3.03 و 3.25 بوده است. همچنین میانگین مجموع اثرات اقتصادی و اجتماعی قبل از کاشت پسته 2 و پس از کاشت پسته 3.3 محاسبه شده است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج تحقیق کاشت پسته در سکونتگاه های روستایی مناطق خشک دارای مزیت نسبی است چرا که با توجه به درآمدزایی بالا اثرات مثبت و معنی داری بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانوارهای پسته کار داشته است.

کلمات کلیدی