مهم‌ترین آلاینده‌هایی که باعث ایجاد آلودگی آب می‌شوند، نیتروژن و فسفر موجود در رواناب کشاورزی هستند که به آلودگی غیرنقطه-ای (NPS)، موسوم هستند. برای رفع این مشکل، شیوه‌های مدیریتی به‌کار می‌روند که به BMP ها یا بهترین شیوه‌های مدیریت معروفند. یکی از روش‌های متداول پیش‌بینی آلودگی غیرنقطه‌ای مدل‌سازی آن است. به‌وسیله مدل‌سازی می‌توان راندمان بسیاری از این شیوه‌ها را قبل از به‌کارگیری، آزمایش کرد. در مطالعه حاضر، ابتدا تغییرات کاربری اراضی در سال‌های 1984 تا 2010 بررسی شد که نشان‌دهنده افزایش اراضی کشاورزی از 52/516908 به 19/630737 هکتار، جاده‌ها از 07/9666 به 24/11430 و توسعه شهری از 87/5237 به 59/15487 هکتار بود. با انجام مدل L-THIA (از مدل‌های آلودگی غیرنقطه‌ای) برای هر دو کاربری میزان آلودگی و حجم رواناب محاسبه شد که رشد چشم‌گیری را نشان می‌داد. سپس، با محاسبه آلودگی هر یک از زیرحوضه‌ها، زیرحوضه هفت به‌عنوان یک منطقه بحرانی شناخته شد. در انتها با استفاده از ارزیابی چند معیاره (MCE) به‌منظور مکان‌یابی اراضی کشاورزی، تغییر کاربری به‌عنوان یک BMP مدنظر قرار گرفت و نقشه بهینه کاربری ایجاد شد. پس از تهیه نقشه کاربری جدید مدل L-THIA مجدداً انجام شد و نتیجه مدل با کاربری کنونی مقایسه شد تا اثر این BMP بررسی شود. حجم رواناب از 5/367 به 6/308 مترمکعب در هکتار و میزان نیتروژن موجود در رواناب از 26/3 به 58/1 میلی‌گرم در لیتر و اکسیژن خواهی زیستی یا BOD آب نیز از 61/3 به 13/2 میلی‌گرم در لیتر رسید. سایر آلاینده‌ها از قبیل فسفر، روی کادمیوم و کروم نیز کاهش شدیدی را نشان دادند. در انتها، تغییر کاربری به‌عنوان یک BMP موثر، جهت کاهش آلودگی غیرنقطه‌ای تایید شد.

کلمات کلیدی