خشکسالی یکی ازپدیده های اقلیمی است که هر ساله خسارتهای زیادی به بخش های مختلف طبیعی از جمله منابع آبی و محیط زیست و انسان در روی کره زمین وارد می سازد. این پدیده تصادفی طبیعی یکی از مهم ترین مخاطرات خاورمیانه و ایران از گذشته تا کنون بوده است. تداوم خشکسالی در یک منطقه به شکل خزشی و مرموز اکوسیستم ها طبیعی را در بلند مدت ضعیف و نابود می سازد. در دهه اخیر با توجه به فراوانی خشکسالی در بخش های مختلف ایران و کاهش منابع آبی، پیامدهای آن ملموس شده و برنامه ریزان و مدیران را با مشکل روبرو می سازد. بنابراین شناخت رفتار پدیده خشکسالی در یک دوره طولانی و تعیین نواحی خشکسالی ایران در امر مدیریت ریسک و بحران ضروری است. بدین منظور در این مطالعه بااستفاده از داده های ماهانه بارش برای دوره 50 ساله از 1961 – 2010 ایستگاهای سینوپتیک ایران با دوره آماری فوق، چگونگی خشکسالی های بلند مدت در مقیاس 24 ماهه بررسی شد. در این مطالعه از روش استاندارد بارش، تحلیل مولفه اصلی و خوشه بندی برای تعیین خشکسالی ها و نواحی همگن خشکسالی در ایران استفاده گردید. نتایج حاکی از آنست که پدیده خشکسالی در ایران از رفتارمنظم فضایی و منطقی در دراز مدت برخوردار است چنانکه این روند شمال غربی – جنوب شرقی بوده و 7 ناحیه همگن خشکسالی بلند مدت در ایران وجود د اشته.و سری های زمانی خشکسالی در هر ناحیه از همگن بودن رفتار خشکسالی در آن ناحیه حکایت دارد. از نظر اولویت مدیریت ریسک و بحران خشکسالی در ایران با توجه به سری های زمانی رفتار خشکسالی هر ناحیه در نیم قرن اخیر، به ترتیب ناحیه 1، 3، 5، 7، 6، 2 و4 قرار دارند. اواخر دهه 90 وکل دهه 2000 شدیدترین و بیشترین توالی خشکسالی در 6 ناحیه ایران اتفاق افتاده است و ناحیه 1 شامل ایستگاهای شمال غربی و گرگان بیشترین دوره خشکسالی 25 ساله را تجربه کرده است. از آنجا که اتمام دوره خشکسالی و مهم تر از آن، پیامدهای ناشی از آن تا سالها بعد ازوقوع خشکسالی در یک ناحیه آشکار می شود. بنابراین مدیریت ریسک و بحران جدی در اربتاط با این پدیده بر حسب برنامه ریزی منطقه ای و اولویت بندی برای طرح های مخصوص هر ناحیه ضروری می باشد.

کلمات کلیدی