هدف: فرایند جستجو و بازیابی اطالعات فرایندی شناختی و بسیار پیچیده بوده که در فرایند پژوهش دارای اهمیت و ضرورت بسیاری است. یکی از رویکردهای مهم در کشف و درک این فرایند، بررسی تجربههای کاربران است. این پژوهش با هدف کشف الگوهای متنوع تجربه دانشجویان دکتری از اهمیت و ضرورت پدیده جستجو و بازیابی اطالعات در فرایند پژوهش انجام شده است و به شناسایی مفاهیمی که دانشجویان به توصیف پدیده مورد نظر میپردازند در قالب طبقههای توصیفی و همچنین کشف روابط بین طبقهها پرداخته است. روش پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر تفسیری بود که با روش پژوهش کیفی پدیدارنگاری به اجرا در آمد. مشارکتکنندگان پژوهش حاضر دانشجویان دکتری حوزههای گوناگون در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 8931 بودند. نمونهگیری به صورت هدفمند و معیار بود. تنوع حداکثر در انتخاب نمونه در نظر گرفته شد و تا اشباع نظری یادداشتهای تحلیلی ادامه داشت. مصاحبه ابتدا به صورت هدایت شده و سپس نیمهساختاریافته از 02 دانشجو صورت گرفت. مورد تحلیل قرار گرفتند. 12 مصاحبهها پیادهسازی شده و به شکل استقرایی و با شیوه کدگذاری در نرمافزار MAXQDA یافتهها: نتایج پژوهش نشان داد، پس از تحلیل دادههای گردآوری شده از مصاحبهها، سه طبقه توصیفی از چگونگی درک و تجربه دانشجویان دکتری تخصصی از اهمیت و ضرورت پدیده جستجو و بازیابی اطالعات پدیدار گردید. طبقه اول جستجو و بازیابی اطالعات به مثابه گنجینهای ارزشمند؛ طبقه دوم جستجو و بازیابی اطالعات به مثابه جادهای پر از چراغ؛ و طبقه سوم جستجو و بازیابی اطالعات به مثابه کلیدی برای نجات بودند. نتایج نشان داد دانشجویان، پدیده جستجو و بازیابی اطالعات در فرایند پژوهش را مهم و ضروری توصیف میکنند. نتیجهگیری: گرچه این پژوهش با توجه به نوع و ماهیت کیفی خود به دنبال تعمیمبخشی یافتههای حاصل از پژوهش حاضر نیست، اما با توجه به یافتههای پژوهش حاضر پدیده جستجو و بازیابی اطالعات در فرایند پژوهش، ضرورت و اهمیت قابلتوجهی دارد. بنابراین این مورد باید در برنامهریزیهای آموزشی و پژوهشی دانشگاه مدنظر قرار گیرد و مسیری که دانشجویان این پدیده را تجربه میکند، هموار شود تا محدودیتها و مشکالت به حداقل رسانده شود.

کلمات کلیدی