مطالب زیادی در ارتباط با تیپ مطلوب گیاهی و آرشیتکت (ساختار هندسی گیاه) به رشته تحریر در آمده است اما اطلاعات در مورد رشد و نمو ریشه، کم و یا وجود ندارد. به منظورمطالعه صفات مورفوفیزیولوژیک ریشه، سه آزمایش متفاوت طی سال های 85-1382 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد و سازمان تحقیقات علوم و صنایع مشترک المنافع CSIRO در ایالت وسترن استرالیا انجام گرفت. نتایج آزمایش اول حاکی از وجود تنوع ژنتیکی قابل توجهی بین صفات ریشه در مرحله گیاهچه‌ای بود و به نظر می‌رسد در این مراحل، رشد ریشه بر رشد اندام هوایی غالب بوده و اسیمیلات تولید شده توسط گیاه عمدتاٌ صرف رشد ریشه می‌شود. بررسی ها در مراحل بعدی رشد نشان داد که روند یکنواختی بین ژنوتیپ‌ها از نظر صفات مربوط به ریشه وجود ندارد و یک ژنوتیپ‌ هرگز نتوانست برتری خود را ازحیث یک صفت در طول دوره رشد حفظ نماید. بنابر این چنانچه گزینش برای یک صفت خاص موردنظر باشد، انتخاب برای ریشه در مرحله‌ای از فنولوژی گیاه بایستی انجام شود که صفت مذکور در آن مرحله دارای بیشترین اثرگذاری است. در مرحله گیاهچه‌ای رابطه خطی بسیار معنی‌داری بین طول مجموع ریشه ها با سایر صفات ریشه از جمله سطح ریشه ، حجم ریشه، تعداد ریشه های جانبی و وزن خشک ریشه وجود داشت، اما همبستگی خطی و یا غیرخطی بین صفات مربوط به ریشه در مرحله گیاهچه‌ای با سایر مراحل فنولوژی رشد معنی‌دار نبود. در آزمایش سوم الگوهای زمانی و مکانی متفاوتی از نظر رشد ریشه در ژنوتیپ های نخود مشاهده شد. سرعت رشد ریشه در هر لایه پروفیل خاک با یک اختلاف زمانی و با یک مقدار معین که برای هر لایه خاک متغیر بود، به حداکثر رسید. تراکم طول ریشه (RLD) با افزایش عمق خاک در ژنوتیپ های مورد بررسی کاهش یافت. نتایج بررسی‌ها نشان داد که درگیاه نخود، استراتژی ریشه‌ها، گسترش بیشتر آنها در لایه‌های سطحی خاک (40 - 0 سانتی‌متری) است و لذا مدیریت حاصلخیزی خاک در این لایه اهمیت قابل توجهی دارد.

کلمات کلیدی