تأثیر تنش غرقابی بر رشد ریشه و اندام‌های هوایی ژنوتیپ‌های نخود (Cicer arietinum L.) *علی گنجعلی ، هایرو پالتا2 و نیل ترنر3 1- استادیار پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد 2 - دانشیار فیزلوژی گیاهان زراعی، CSIRO، ایالت وسترن استرالیا 3- استاد فیزلوژی گیاهان زراعی CSIRO ، ایالت وسترن استرالیا و دانشکده کشاورزی دانشگاه وسترن استرالیا (( UWA چکیده رشد ریشه و اندام هوایی دو ژنوتیپ نخود شامل Rupali (تیپ دسی) و Flip 97-530 (تیپ کابلی) در دو شرایط تنش غرقابی و کنترل (بدون تنش) در گلخانه تحقیقاتی CSIRO واقع درایالت وسترن استرالیا به ‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. جعبه‌های مخصوص رشد ریشه به ابعاد 100× 24×10 سانتی‌متر که یک دیواره آن شیشه‌ای بود به ‌عنوان واحدهای آزمایشی در نظر گرفته شدند. هنگامی که طول ریشه دراولین ژنوتیپ‌ به 50 سانتی‌متر رسید، تنش غرقابی به مدت 12 روز اعمال و پس از مدت مذکور زهکشی انجام شد. تنش غرقابی سطح برگ و بیوماس اندام هوایی را به صورت معنی‌داری کاهش داد. بیوماس ریشه تحت تأثیر تنش غرقابی به شدت کاهش یافت، در این شرایط بیش از 86 درصد بیوماس ریشه به لایه 20- 0 سانتی‌متری خاک و کمتر از 14 درصد مابقی به لایه 40-20 سانتی‌متری خاک تعلق یافت. در شرایط بدون تنش، بیش از 85 درصد ریشه‌ها به لایه 40- 0 سانتی‌متری سطح خاک و کمتر از 15 درصد مابقی به عمق‌های پایین‌تر از 40 سانتی‌متر اختصاص داشت. ژنوتیپ‌ Flip 97-530 هم در شرایط تنش و هم بدون تنش از بیوماس ریشه بیشتری نسبت به ژنوتیپ‌ Rupali برخوردار بود. در دوره تنش غرقابی فعالیت باکتری‌های تثبیت کننده ازت متوقف شد اما پس از رفع تنش، گره‌ها مجدداً تشکیل و جمعیت آنها به سرعت افزایش یافت، به طوری که در پایان دوره رشد، ژنوتیپ‌ها از نظر تعداد و وزن خشک گره در شرایط تنش و بدون تنش تفاوت معنی‌داری نداشتند.

کلمات کلیدی