به منظور بررسی اثرسطوح نیتروژن و تراکم روی کارایی مصرف نیتروژن، عملکرد گل و مواد موثره در گیاه دارویی همیشه بهار آزمایشی در دو سال زراعی( 1384 و 1385 ) در مشهد، بصورت کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. سطوح تیمارنیتروژن (فاکتور اصلی) شامل صفر ، 50 ، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و سطوح تیمار تراکم (فاکتور فرعی) شامل20، 40، 60 و 80 بوته در متر مربع بود. صفات مورد بررسی شامل عملکرد وزن خشک گل، میزان عصاره و اسانس موجود در گل، میزان نیتروژن موجود در ماده خشک اندام هوایی گیاه و در نهایت جنبه های مختلف کارایی استفاده از نیتروژن بود. نتایج حاصل از تجزیه مرکب داده های دو سال آزمایش نشان داد که تیمارهای نیتروژن و تراکم، روی صفات مورد بررسی در آزمایش تاثیر آماری معنی‌داری داشتند. بیشترین عملکرد گل خشک در تیمار 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به میزان 86/102 گرم در متر مربع بدست آمد. کاهش میزان نیتروژن به100 کیلوگرم در هکتار، باعث 93/16 درصد کاهش عملکرد گل خشک شده و مقدار آن به 43/85 گرم در متر مربع رسید. با توجه به تاثیر تیمارهای تراکم و نیتروژن، روی عملکرد گل خشک، میزان نهایی تولید عصاره و اسانس در واحد سطح نیزدر سطوح مختلف تراکم و نیتروژن متفاوت بود. بیشترین مقدار تولید عصاره و اسانس در واحد سطح مربوط به تیمارهای150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و تراکم 80 بوته در هکتار بود. با افزایش کاربرد کود نیتروژن کارایی استفاده از نیتروژن کاهش یافت. بیشترین مقدار آن مربوط به تیمار 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود (95/14 گرم گل خشک بر گرم نیتروژن) . با افزایش میزان کود نیتروژن به 150 کیلوگرم در هکتار، کارایی استفاده از نیتروژن به 85/6 گرم گل خشک بر گرم نیتروژن رسید .نتایج مشابهی در مورد کارایی جذب و مصرف نیتروژن نیز دیده شد. با افزایش استفاده از کود نیتروژن، کارایی جذب نیتروژن کاهش یافت و از 68/77 درصد در تیمار 50 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، به 59/55 درصد در تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار رسید. کارایی مصرف نیتروژن نیز از 9/33 گرم گل خشک بر گرم نیتروژن در تیمار عدم کاربرد کود به 44/12 گرم گل خشک بر گرم نیتروژن در تیمار 150 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن کاهش یافت.

کلمات کلیدی