گیاهان دارویی عمده ترین منبع دارویی برای اغلب جمعیت جهان محسوب می شود. ایران با بیش از 7500 گونه گیاهی, از نواحی اصلی تنوع زیستی و رویشگاه طبیعی بیش از 900 گیاه دارویی است. Ribes khorasanicum یکی از این گیاهان و متعلق به تیره Grossulariaceae است. این گونه درختچه ای به ارتفاع 5/1 تا 5/2 متر و انحصاری خراسان و متعلق به بخش کوهستانی ایران و توران است و در ارتفاعات 2400 تا 2700 متری رشته کوه هزار مسجد دیده می شود. زمان گلدهی آن نیمه دوم بهار و رسیدن میوه اواسط تابستان است. در بازدید از منطقه، دریافتیم که افراد بومی از میوه خشک شده آن برای درمان مسمومیتهای گوارشی، بیماریهای قلبی و فشار خون استفاده می کنند. چون تاکنون هیچگونه مطالعه ای در این مورد انجام نشده بود سعی شد تا ضمن استخراج عصاره الکلی از گل، میوه نارس و میوه رسیده و استخراج مواد مؤثر دارویی، اثرات آنها بر روی تعدادی از باکتریهای گوارشی نیز بررسی گردد. نتایج حضور مواد مؤثر دارویی نشان داد که رتبه فلاونوییدها، ساپونین ها و تانن ها بترتیب در گل 2+، - و 4+، در میوه نارس 4+، 1+ و 1+، و در میوه رسیده 1+، -، - +، و همچنین غلظت آلکالویید در گل، میوه نارس و میوه رسیده به ترتیب 5، 38 و 22 میلی گرم در لیتر می باشد. همچنین اثرات ضد باکتریایی عصاره گل، میوه نارس و میوه رسیده بر روی باکتریهایی مثل Pseudomonas aereuginosa Escherichia coli, Shigella flexneri, Klebsiella pneumoniae, Staphylococcus aureus, Salmonella spp. و Proteus mirabilis بررسی شد. نتایج نشان داد که عصاره میوه رسیده در مورد تمام باکتریها هاله ممانعت از رشد ایجاد نموده و وسعت آن بستگی به غلظت عصاره داشت. ولی در مورد عصاره گل و میوه نارس این هاله مشاهده نگردید.

کلمات کلیدی