به منظور بررسی تأثیر قارچ میکوریزا و باکتری‌های آزادزی تثبیت کنندة نیتروژن بر ویژگیهای رشد و سرعت فتوسنتز ذرت در نظام‌های زراعی رایج و اکولوژیک، آزمایشی به‌صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 85-1384 در مزرعة تحقیقاتی دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. کرتهای اصلی، چهار نظام زراعی مختلف کشت ذرت شامل: 1- نظام رایج با نهادة زیاد، 2- نظام رایج با نهادة متوسط، 3- نظام رایج با نهادة کم و 4- نظام اکولوژیک، و کرتهای فرعی شامل: 1- تلقیح با قارچ میکوریزا (Glomus intraradices)، 2- تلقیح با مخلوط باکتری‌های آزوسپیریلوم (Azospirillum brasilense) و ازوتوباکتر(Azotobacter paspali)، 3- تلقیح با مخلوط قارچ میکوریزا و باکتری‌های آزوسپیریلوم و ازوتوباکتر و 4- شاهد (بدون تلقیح) بود. در هر کرت آزمایشی، سرعت فتوسنتز برگ، شاخص سطح برگ، تولید مادة خشک، عملکرد دانه و نیز شاخص کلروفیل(SPAD) اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تأثیر انواع میکروارگانیسم بر سرعت فتوسنتز گیاه ذرت معنی‌دار بود، به‌طوری‌که بیشترین سرعت فتوسنتز در تلقیح توأم قارچ و باکتری حاصل شد. اثر تلقیح با نواع میکروارگانیسم بر مادة خشک تولیدی ذرت معنی دار بود به‌طوری‌که تلقیح توأم قارچ و باکتری بیشترین مقدار مادة خشک را تولید کرد. اثر نظام‌های زراعی بر عملکرد دانه معنی‌دار بود و نظام متوسط‌نهاده با نظام پرنهاده از این نظر اختلاف معنی‌داری با یکدیگر داشتند ولی بین نظام‌های پرنهاده، کم‌نهاده و اکولوژیک تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. عدد کلروفیل‌متر ذرت تحت تأثیر انواع میکروارگانیسم قرار گرفت، به‌طوری‌که تلقیح توأم قارچ و باکتری بیشترین میزان عدد کلروفیل‌متر را به خود اختصاص داد. به‌طور‌کلی نتایج این آزمایش نشان داد که ترکیب نظام‌های کم نهاده و اکولوژیک و تلقیح توأم میکوریزا و باکتری‌های آزادزی تثبیت کنندة نیتروژن، می تواند جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی و نظام‌های پرنهاده باشد.

کلمات کلیدی