چرخه های یخ و ذوب که به دلیل کاهش و افزایش پیوسته دما در طول یک دوره زمانی کوتاه مدت ایجاد می شوند، یکی از عوامل مهم ایجاد خسارت در گیاهان زراعی و باغی در مناطق مستعد آن می باشند. در این تحقیق برای محاسبه فراوانی نسبی چرخه های یخ و ذوب در استان خراسان رضوی، داده های دمای کمینه و بیشینه روزانه 9 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک در طی 20 سال آماری (1387- 1368) مورد استفاده قرار گرفت. همچنین شش گستره دمایی مشخص شامل: دماهای کمینه کوچک تر و مساوی 2- و دماهای بیشینه بزرگ تر و مساوی 2 (A)، دماهای کمینه کوچک تر و مساوی 3- و دماهای بیشینه بزرگ تر و مساوی 3 (B)، دماهای کمینه کوچک تر و مساوی 5- و دماهای بیشینه بزرگ تر و مساوی 5 (C)، دماهای کمینه برابر 2- و بیشینه بزرگ تر از 2 (D)، دماهای کمینه برابر 3- و بیشینه بزرگ تر از 3 (E) و دماهای کمینه برابر 5- و بیشینه بزرگ تر از 5 (F) که امکان رخداد این پدیده در آن ها بیشتر است، در نظر گرفته شد. پس از پردازش داده ها توسط یک برنامه کامپیوتری در محیط FORTRAN، میانگین ماهانه، فصلی و سالانه و سپس فراوانی نسبی ماهانه و فصلی تعداد روزهای وقوع این پدیده در هر یک از ایستگاه های موجود محاسبه شد. بررسی نمودارهای فصلی نشان داد که گرچه فراوانی نسبی چرخه های یخ و ذوب در زمستان بیش تر از سایر فصول است اما غلات سرمادوست و درختان میوه در این فصل به دلیل پدیده خوسرمایی نسبت به پاییز و بهار، کم تر متحمل خسارت می شوند. در بررسی ماهانه نتایج نیز، مشاهده شد که در مهرماه، احتمال خسارت به گیاهان زراعی مانند پنبه و یا چغندرقند در مناطقی مانند سبزوار، گناباد و کاشمر کم تر از مناطقی مانند مشهد، سرخس و نیشابور می باشد. در ماه های فروردین و اردیبهشت نیز، درختان میوه در شهرستان هایی نظیر نیشابور، تربت حیدریه و گلمکان، احتمالاً دچار خسارت خواهند شد. همچنین در این دو ماه، کشت زودهنگام پنبه در مناطقی مانند سبزوار، کاشمر و نیشابور، پرمخاطره است.

کلمات کلیدی