چکیده مسافت پراکنش بذور از پایه مادری یکی از جنبه های اساسی در چرخه زندگی گیاه است و بر اکولوژی، تکامل و بقاء گیاه اثر قابل توجهی دارد. انواع روشهای پراکنش بذور در گونه های مختلف، معمولا با توجه به خصوصیات مورفولوژیک میوه ها و بذرها قابل تشخیص می باشد. از این رو، یک بررسی آزمایشگاهی در سال 1387 روی بذر 24 گونه مرتعی استان خراسان شمالی انجام شد. بذور با استفاده از کولیس دیجیتال با دقت mm 01/0 اندازه گیری شد و شکل بذرها توسط بینیکولار بررسی و سپس به صورت دستی در مقیاس30 تا 80 برابر طراحی گردید. بذرها با توجه به شکل ظاهری وخصوصیات مورفولوژیک آنها، در پنج گروه پراکنش با نام گروههای حاوی ساختارهای تغذیه ای (مانند Artemisia seiberi)، دارای ساختار پراکنش بالن مانند(مانندAgropyron trichophorum)، دارای زوائد بلند (مانند Salsola arbusculaformis)، بدون زائده (مانند Stachys inflataو Iris songarica) و سایر گونه ها(مانند Kochia prostrate) طبقه بندی شدند.نتایج بررسیها نشان داد که رایج ترین اندام پراکنش بذرهای مورد مطالعه، نوعی از اندام پراکنش بود که امکان جابجایی و انتقال بذور توسط باد را ایجاد می نمود(شامل 9 گونه ). بذور دارای این اندام پراکنش درگروه بالن مانند قرار داده شدند. پس از آن، گونه هایی بودند که در گروه دارای زائده بلند قرار گرفتند و سایر گروهای پراکنش در اولویتهای بعد از این دو گروه قرار گرفتند. می توان چنین نتیجه گیری نمود که در منطقه استان خراسان شمالی، اندام پراکنش بالن مانند مناسبترین سیستم پراکنش برای بذور مرتعی مورد مطالعه را فراهم آورده است.

کلمات کلیدی