بخش کشاورزی به عنوان مهمترین بخش تولید کننده مواد غذایی کشور نه تنها مصرف کننده انرژی است بلکه مهمترین عرضه کننده انرژی نیز محسوب میشود. نظر به اینکه بخش کشاورزی از یک طرف با محدودیت منابع تولید روبرو بوده و از سوی دیگر تأمین کننده امنیت غذایی جمعیت درحال رشد می‌باشد، باید تعادل وتوازنی بین جریان برداشت و بهره برداری از منابع تولید وتولید محصولات کشاورزی ایجاد شود. در واقع روند استفاده از منابع تولید باید به گونه ای باشد که علاوه بررفع نیازهای غذایی نسل کنونی، امنیت غذایی نسل آینده نیز تهدید نشود. این مسأله مبنای آنچه را که امروزه بدان کشاورزی پایدار گفته می‌شود، تشکیل می‌دهد. در مطالعه حاضر جهت تدوین سیستم کارآمد انرژی در محصولات عمده زراعی استان خراسان به نحویکه موضوع پایداری کشاورزی ملحوض شده باشد از شاخص کارآیی انرژی در چارچوب برنامه ریزی کسری استفاده گردید. اطلاعات کلی مربوط به این تحقیق از طریق نهاده ها و سازمانهای زیربط و داده های لازم جهت بهینه سازی با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده دو مرحله ای و تکمیل 1572 پرسشنامه از زارعین به دست آمد. سپس با به کارگیری روش مقایسه میانگین و انجام آنالیز واریانس ،زارعین به 8 گروه همگن تفکیک شدند. جهت تبدیل عملیات مختلف زراعی به واحد معادل انرژی از جداول استاندارد استفاده گردید . نتایج حاصل شده از این تحقیق نشان داد که یک رابطه معکوس بین شاخص کارایی انرژی و بازده برنامه ای حاکم می‌باشد بدین نحو که با اولویت دادن به بهینه سازی انرژی، از مقدار بازده برنامه ای کاسته می‌شود و محصولاتی در الگوی کشت قرار می‌گیرند که دارای کارایی انرژی بالاتر می‌باشند و بلعکس. با توجه به شاخص کارایی انرژی محصولات مورد بررسی این نتیجه حاصل می‌شود که درتولید برخی از محصولات، از جمله گوجه‌فرنگی و خربزه اتلاف انرژی وجود دارد. بنابر این تولید محصولات فوق در جهت ناپایداری کشاورزی است. برعکس تولید محصولاتی مانند گندم ، جو ، عدس ، چغندر قند و سیب زمینی در جهت پایداری است.

کلمات کلیدی