- در طی دو فصل زراعی سالهای 86 و 87 در بازدیدهائی که از مزراع گندم دراستان خراسان شمالی ( شمال شرقی ایران) به عمل آمد مشاهده شد که تعداد قابل توجهی از بوته ها دچار پوسیدگی ریشه و طوقه می باشند. بمنظور مطالعه علت این بیماری از 100 مزرعه، با توجه به سطح زیر کشت ، تعدادی نمونه که دارای علائم بیماری بودند در سه مرحله گیاهچه، پنجه زنی و ظهور سنبله تا سفت شدن دانه برداشت شد. ازبافتهای آلوده قارچ هایspPhoma . و Coniothyrium cerealis ، Periconia circinata ، Bipolaris sorokiniana ، F. solani،Fusarium oxysporumجدا، خالص سازی و شناسایی گردید. در اکثر موارد مجموعه ای از قارچهای ذکر شده از یک مزرعه و حتی از یک بوته جدا سازی شد، در حالیکه ازهیچیک از نمونه ها Gaeumannomyces graminis var. tritici که بعنوان عامل اصلی پوسیدگی ریشه وطوقه گندم ( پاخوره گندم ) در ایران شناخته می شود جداسازی نشد. آزمایش بیماریزایی قارچهای بدست آمده درقالب طرح کاملا تصادفی در شرایط گلخانه بروش اضافه کردن 5 درصد وزنیB. sorokiniana از گندمهای مایه زنی شده با قارچهای مذکور به خاک گلدانها روی گندم رقم چمران انجام شد. نتایج حاصله نشان دادکه قارچهای Phoma sp و C. cerealis ،P. circinataقادر به ایجاد پوسیدگی در قسمت های طوقه و ریشه گندم با شدت های مختلف هستند . مقایسه میانگین اوزان تر و خشک ریشه و طوقه بوته های تلقیح شده بوسیله قارچهای ذکر شده به روش آزمون دانکن نیز نشان داد که تفاوت معنی داری درسطح 5 درصد بین آنها وجود دارد .بیشترین و کمترین کاهش وزن ریشه و طوقه 85 و 20 در صد نسبت به تیمار شاهد تعیین گردید، . نظر به پراکندگی نمونه برداریها، بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه گندم در اکثر مناطق استان خراسان شمالی پراکنده است. بنظر می رسد که مجموعه ای از قارچهای ذکر شده در ایجاد این بیماری دخالت داشته باشند، در بین آنهاB.sorokiniana نقش اصلی را به عهده دارد. این قارچ برای اولین بار از استان خراسان شمالی(وحتی خراسان بزرگ) بعنوان عامل پوسیدگی ریشه گزارش می شود. سه قارچ Phoma sp و P.circinata, C. cerealis نیز برای اولین بار بعنوان عامل بیماری ذکر شده از ایران گزارش می شوند.

کلمات کلیدی