آمایش سرزمین را سازمان‌دهی هماهنگ و سزاوار فضای حیاتی کشور در قالب سیاست‌های کلی توسعه و ضرورت‌های دفاعی دانسته‌اند. اعمال دیدگاه‌های دفاعی و امنیتی در طرح‌های آمایش نشان‌دهنده هم پیوندی عملکردی میان فعالیت از یک طرف و تشکیلات دفاعی از طرف دیگر است. تاکنون در طرح‌های آمایش به ملاحظات دفاعی – امنیتی کم‌تر توجه شده و از ارائه طرح‌ها و راه‌کارهایی برای دفاع سرزمینی و حفاظت از استقرارگاه‌های نظامی، مراکز و تأسیسات حیاتی، حساس و مهم در مقابل تهدیدات و حملات نظامی غفلت شده است رعایت ملاحظات دفاعی و امنیتی در طرح‌های آمایش تابع متغیرهای متعددی است که باید در این‌گونه طرح‌ها مورد توجه قرار گیرند. موقعیت جغرافیایی منطقه مورد نظر، نوع و سطح تهدیدات نظامی و امنیتی متوجه منطقه مورد نظر، منشأ و منبع تهدید و راهکارها و طرح‌های پدافند غیر عامل متناسب با نوع تهدیدات، مهم‌ترین این متغیرها هستند. استان‌های مرزی کشور دارای موقعیت، شرایط و ویژگی‌های خاص بوده و تفاوت‌های سیاسی- فضایی با سایر استان‌های داخل کشور دارند، از این‌رو در طرح‌های آمایش استان‌های مرزی باید ملاحظات دفاعی- امنیتی متناسب با این ویژگی‌ها تدوین و اجرا شود. استان خراسان رضوی به دلیل ویژگی‌های خاص جغرافیایی، سیاسی و ژئوپلیتیکی از جمله مجاورت با کشور افغانستان دارای خطرات و تهدیدهای ویژه‌ای است که لازم است در طرح‌های آمایش به این ملاحظات توجه شود. این مقاله تلاش می‌کند تا با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین اهمیت و جایگاه ملاحظات دفاعی- امنیتی در طرح‌های آمایش استان خراسان رضوی بپردازد. بر این اساس نخست انواع تهدیدات نظامی و مهم‌ترین کانون‌های این نوع تهدیدات برای استان مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس جایگاه و نقش ملاحظات دفاعی – امنیتی در استقرار و مکان‌گزینی مراکز و تأسیسات نظامی استان خراسان رضوی تجزیه و تحلیل می‌شود

کلمات کلیدی