بپتاسیم به‌عنوان یکی از عناصر پرمصرف، عمدتا از هوادیدگی آلومینوسیلیکات‌هایی مانند فلدسپات‌های پتاسیم و میکاها در خاک تامین می‌شود. این مطالعه به‌منظور بررسی تاثیر اندازه و نوع عصاره‌گیر بر شکل‌های مختلف پتاسیم در تعدادی از کانی‌های میکایی و فلدسپات پتاسیم‌ و تعیین ارتباط بین پتاسیم آزاد شده توسط تیزاب‌سلطانی با نوع کانی‌های پتاسیم‌دار انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل دربرگیرنده پنج نوع کانی پتاسیم‌دار (بیوتیت، فلوگوپیت، موسکویت، فلدسپات‌‌زنجان و فلدسپات‌‌یزد)، دو اندازه (100-50 و کوچک‌تر از 50 میکرون) و سه نوع عصاره‌گیر (آب‌مقطر، استات‌آمونیوم و اسید‌نیتریک) با سه تکرار انجام شد. مقدار پتاسیم رها‌شده از این کانی‌ها با دستگاه فلیم‌فتومتر اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که فلدسپات‌ها، به اندازه میکاهای سه‌جایی (بیوتیت و فلوگوپیت) در تامین پتاسیم محلول و تبادلی خاک مهم می‌باشند ولی کانی دوجایی موسکویت، اهمیت کمتری حتی نسبت به فلدسپات‌ها دارد. میزان پتاسیم غیر‌تبادلی که ذخیره پتاسیم خاک می‌باشد در بیشترین مقدار خود، در میکا‌های سه‌جایی بیش از 17 گرم بر کیلوگرم بود اما در میکای دوجایی و فلدسپات‌ها 3 گرم بر کیلوگرم می‌باشد. نتایج عصاره‌گیری با تیزاب‌سلطانی نشان داد که این عصاره‌گیر مقدار زیادی از پتاسیم موجود در کانی‌های سه‌جایی را آزاد می‌کند (81 گرم بر کیلوگرم) ولی قادر نیست پتاسیم چندانی از کانی‌های موسکویت و فلدسپات خارج کند (حدود 4 گرم بر کیلوگرم). کوچک شدن اندازه تاثیری بر آزاد‌سازی پتاسیم عصاره‌گیری شده با تیزاب‌سلطانی در کانی‌های سه‌جایی ندارد اما در کانی‌های موسکویت و فلدسپات باعث افزایش قابل توجه پتاسیم آزاد شده تا بیش از 5/3 برابر می‌گردد. ذرات کوچک‌تر در آزاد‌سازی شکل‌های مختلف پتاسیم، اختلاف معنی‌داری با ذرات درشت نشان دادند. پتاسیم آزاد شده توسط تیزاب‌سلطانی می‌تواند شاخصی از نوع کانی‌های پتاسیم‌دار خاک و قدرت خاک برای تامین پتاسیم باشد البته تحقیقات بیشتر، در این‌باره ضروری به نظر می‌رسد.

کلمات کلیدی