این آزمایش به منظور ارزیابی رقابت اندام‌های هوایی و زمینی دو گیاه کنجد و تاج خروس و تاثیر آن بر عملکرد و اجزای عملکرد، به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار و بر اساس سری افزایشی در سال 1388 در محل محوطه آزمایشگاههای دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد (N16 36، E38 59، M2/999) انجام شد. برای این منظور از گلدانهای پلاستیکی 10 کیلوگرمی به قطر24 و ارتفاع 28 سانتی متر استفاده شد. اندامهای زمینی در هنگام پر کردن گلدانها از خاک و اندامهای هوایی حدود 3 هفته بعد از کاشت و قبل از اینکه بر روی هم تاثیر بگذارند با استفاده از پلاستیک جدا شدند که بر این اساس سه تیمار رقابتی وجود داشت: رقابت اندامهای هوایی، رقابت ریشه ها و رقابت اندام هوایی و ریشه ( رقابت کامل). تراکم گیاه کنجد در این تیمارها متفاوت و شامل سه سطح بود: 1: یک بوته 2: دو بوته و 3: چهار بوته در هر گلدان. نتایج آزمایش نشان داد که تیمارهای رقابت بر عملکرد و اجزای عملکرد به غیر از وزن هزار دانه کنجد تاثیر معنی داری داشت. در بین تیمار‌های رقابتی تیمار رقابت کامل بین دو گیاه کنجد و تاج خروس، نسبت به دو تیمار دیگر عملکرد و اجزای عملکرد بیشتری داشت. بطوریکه وزن کل تک بوته کنجد و وزن کل تک بوته تاج خروس در تیمار رقابت کامل به ترتیب 6/2 و 7/13 گرم بود که نسبت به دو تیمار رقابتی دیگر بیشتر بوده و اختلاف معنی داری نیز با هم داشتند، ولی وزن دانه در بوته تحت تاثیر تیمارهای رقابتی قرار نگرفت. تعداد کپسول ساقه اصلی، تعداد کپسول شاخه فرعی، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و تعداد دانه در تک بوته در تیمار رقابت کامل بترتیب 15، 58/2، 5/17، 7/43، 89/693 بود که نسبت به دو تیمار رقابتی دیگر بیشتر بوده و این اختلاف معنی داری بود. تراکم نیز تاثیر معنی داری بر عملکرد و اجزای عملکرد کنجد داشت. در تراکم یک بوته در هر گلدان عملکرد و اجزای عملکرد در تک بوته در بیشترین مقدار بود، بطوریکه در تراکم یک بوته در هر گلدان وزن کل تک بوته کنجد82/3 گرم بود، و با افزایش تراکم این صفات کاهش یافتند و اختلاف بین آنها نیز معنی دار بود.

کلمات کلیدی