در چند دهه اخیر تحقیقات گسترده ای در مورد استفاده از ترکیبات گیاهی بویژه اسانس های گیاهی به عنوان حشره کش صورت گرفته است. در تحقیق حاضر اثر سمیت تماسی اسانس گیاهان اسطوخودوس Lavandula angustifolia Mill و آویشن شیرازی Zataria multiflora Boiss روی حشرات کامل نر و ماده سوسک چهارنقطه ای حبوباتCallosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera: Bruchidae) در شرایط دمای Cº 1±29، رطوبت نسبی 5±60% و تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها به روش تقطیر با آب استخراج شدند. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. در هر دو اسانس مورد مطالعه با افزایش غلظت اسانس درصد مرگ ومیر در هر دو جنس نر و ماده افزایش یافت. بر اساس نسبت های LC50 و حدود اطمینان 95 %، تفاوت معنی داری بین حساسیت افراد نر و ماده وجود نداشت. مقادیر LC50 علیه افراد نر معادل 719 و 598 میکرولیتر بر متر مربع و علیه افراد ماده معادل 787 و 737 میکرولیتر بر مترمربع به ترتیب برای اسانس های اسطوخودوس و آویشن شیرازی بود. هیچ یک از دو اسانس اثر نامطلوبی بر قوه نامیه بذور لوبیا چشم بلبلی نداشتند. نتایج حاصل از آنالیز شیمیایی اسانس ها توسط دستگاه GC-MS نشان داد که لینالول (8/42%)، 1، 8-سینئول (4/23%)، روزفوران اپوکساید (14%)، منتون (8/6%)، ایزومنتول (2/5) و ترانس-دی هیدروکاروون (3/4%) ترکیبات اصلی اسانس اسطوخودوس و تیمول (55%)، لینالول (8/37%) و پارا-سیمن (2/7%) ترکیبات اصلی اسانس آویشن شیرازی را تشکیل دادند. بر اساس نتایج این بررسی، به نظر می رسد اسانس گیاهان اسطوخودوس و آویشن شیرازی می توانند جایگزین مناسبی برای آفتکش های متداول جهت حفاظت محصولات انباری علیه سوسک چهارنقطه ای حبوبات باشند.

کلمات کلیدی