در اتوپیاهای تاریخی و آرمانشهرهای حکیمان و فیلسوفان، شهر مطلوب، مرکز شور و حرکت و جنبش آمیخته با تعقّل و همگرایی توصیف گردیده و در آرمانشهر اسلامی ، اوصاف یاد شده با نگاهی معنوی و ارزشی تشخص یافته است. در این نوشتار به توصیف شهر و مدیریت آن از منظر اسلامی توجه گردیده و برای هر کدام بایسته‌ها و اوصافی به تبیین در آمده است. شهر اسلامی مرکز و محور شیوه‌های معنوی از حیات است که عوامل طبیعی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و سیاسی آمیخته با معنویت آن را هویت بخشیده و ساختارش را عینیّت می‌دهد. بایسته‌های چنین شهری از درون آموزه‌های اسلامی سر بر می‌آورد و با خصلت‌های تعاون و معاضدت و یاری‌گری یکدیگر در هم می‌آمیزد، که این تعاون و معاضدت، بر مبنای برّ و تقوا و نیکی‌ها رخ می‌دهد. آمیختگی ساختارهای شهر با عنصر عدالت اجتماعی، که موجی مقدس از امواج گسترده‌ی حیات اسلامی است، به گونه‌ای است که عدالت، درونی انسان‌هایی است که در شهر و در قالب مدنیّت حیات خود را تداوم می‌دهند. نظم عنصر دیگری است که در همه شؤون حیات اجتماعی نمود می‌یابد. پدیده‌‌ی متعالی دیگر عقلانیّت جمعی ساکنان شهر اسلامی است، که در همه‌ی مظاهر حیات‌شان متجلّی و نمودار است. بالاخره نزاهت اخلاقی، خصلتی دیگر از خصال برجسته‌ی شهروندان جامعه اسلامی است.

کلمات کلیدی