قاضی سعید بر مبنای مطلق و غیب‌الغیوب بودن ذات خدای متعال، او را غیرقابل‌شناخت می‌داند و هیچ اسم و رسم و وصف و نعتی را به او نسبت نمی‌دهد. به‌عبارت دیگر معتقد است ذات خدای متعال به‌گونه‌ای که اعتبار هیچ‌ کثرتی از جمله کثرت صفات در آن ممکن نیست و اسمای خدای متعال مرتبه‌ای از مراتب هستی و تجلیات آن ذات نهان‌اند که وجودشان برای ظهور کمالات مطلق و لابشرط او ضرورت دارد. او کمالات و صفات را به‌نحو ایجابی به مرتبه واحدیت (مرتبه اسماء و صفات یا مرتبه اسم الله) نسبت می‌دهد و به تفکیک احکام ذات و صفات پرداخته است. در عین درست بودن برخی از مبانی فکری او، نقدهایی نیز بر گفته‌های وی وارد است که برخی از آن‌ها عبارتند از: خلط مباحث کلامی و عرفانی، عدم توانایی جمع ظاهر و باطن و منعزل دانستن ذات حق از عالم، ناسازگاری عقیده به تباین و وحدت وجود، محجوب دانستن ذات و غیر قابل شناخت دانستن آن به نحو مطلق.

کلمات کلیدی