شوری یکی از مهمترین تنش‌های غیر زیستی در حال گسترش بوده که علاوه بر اثرات سمی و تغذیه‌ای، توانایی گیاه برای جذب آب را کاهش می‌دهد. در مواجه با تنش شوری یکسری واکنش‌های مورفوفیزیولوژیک در گیاهان ایجاد می‌شود. عملکرد نخود به دلیل حساسیت بالا به این تنش و به دنبال برخی پاسخ‌های قابل توجه در خصوصیات فیزیولوژیک و مورفولوژیک به شدت کاهش می یابد. در این تحقیق، پیامدهای غلظت‌های مختلف تنش شوری شامل0، 8 و dS.m-1 12 بر ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک ژنوتیپ‌های حساس و متحمل نخود در مراحل اولیه رشد و نمو گیاه بصورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و چهار نمونه برداری با فاصله زمانی یک هفته مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس داده‌های حاصل، با افزایش غلظت کلرید سدیم و گذشت زمان (هفته چهارم)، ژنوتیپ‌های MCC760 و MCC806 به ترتیب از کمترین و بیشترین آسیب بر اساس شاخص‌های وزن خشک ریشه به وزن خشک اندام هوایی (8/0 و 2 برابر کاهش) و وزن خشک ریشه (7/1 و 4 برابر کاهش) برخوردار بودند. در شدت‌ بالای تنش (dS.m-1 12)، ژنوتیپ‌ MCC760 نه تنها مقدار رنگدانه‌های فتوسنتزی (شامل کلروفیل‌های a، b و کارتنوئید‌ها) بیشتری داشت بلکه شدت افت آن کمتر و در مقابل ضریب پایداری کلروفیل آن (75%) بصورت معنی‌داری بیشتر از سایر ژنوتیپ‌ها بود بطوری که تفاوت آن با ژنوتیپ MCC806 بیش از 30% بود. درصد رطوبت نسبی در همه ژنوتیپ‌ها کاهش یافت و در هفته سوم، این دو ژنوتیپ بترتیب با کاهش 8/1 و 4/3 برابر نسبت به شاهد، کمترین و بیشترین تغییرات را نشان دادند. بنابراین در بین ژنوتیپهای مورد مطالعه ژنوتیپ MCC760 بعنوان متحملترین ژنوتیپ به تنش شوری معرفی شد و زمان مناسب جهت ارزیابی تحمل به این صفت بر مبنای خصوصیات مورفولوژیک هفته چهارم و بر مبنای صفات فیزیولوژیک هفته سوم تعیین شد.

کلمات کلیدی