این مقاله، با این پیش‌فرض که موسیقی مختص به شعر نیست، بلکه در هر اثر ادبی، خواه شعر باشد و خواه نثر، وجود دارد، به بررسی کارکرد موسیقی درونی در صحیفه سجّادیه می‌پردازد. آن موسیقی‌ای که مختص شعر است موسیقی بیرونی نامیده می‌شود و در اوزان عروضی و قافیه جلوه می‌نماید، اما آنچه موسیقی درونی نامیده می‌شود، همان ایقاع و ضرب‌آهنگی است که از طریق تکرار حروف و کلمات، جناس، توازن و همتایی جملات در کلام پدید می‌آید. کسی که سخن امام زین العابدین g در صحیفه را مطالعه کند، بسیاری از نشانه‌های موسیقی درونی را در آن می‌یابد که در این اثر، ممتاز و برجسته است. بارزترین آنها تکرار حروف، تکرار کلمه، تکرار جمله، جناس، ردّ العَجُز علی الصدر، سجع و ترصیع است و این فنون ادبی منجر به آفرینش فضایی موسیقایی شده است که جدای از معنای کلام نیست، بلکه جزئی از معنای متن به شمار می‌رود؛ از این رو در این نوشتار، بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی منابع موسیقی درونی صحیفه سجّادیّه پرداختیم و مهم‌ترین نتایجی که به دست آمد آن است که اولاً موسیقی ناشی از تکرار حروف و کلمات و سجع و جناس و... ارتباط زیادی با مضمون کلام آن حضرت دارد و حالات درونی ایشان را به هنگام مناجات با خداوند به خواننده القاء می‌کند؛ و ثانیاً به‌کارگیری این فنون ـ که منجر به موسیقایی شدن نثر صحیفه سجادیه شده است ـ خالی از هرگونه تکلف است و همین امر سبب زیبایی آن و تأثیرگذاری بر مخاطب می‌شود.

کلمات کلیدی