به منظور ارزیابی خصوصیات رشدی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه و اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare L.) تحت تأثیر تیمارهای کودی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 89-1388، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل F1: کود شیمیایی (نیتروژن، پتاسیم و فسفر به ترتیب برابر با 100، 60 و 100 کیلوگرم در هکتار)، F2: کود زیستی+2/1 F1، F3: کود زیستی، F4: کود دامی (30 تن در هکتار) و F5: F4 +2/1 F1 بودند. صفات مورد مطالعه همچون ارتفاع بوته، اجزای عملکرد شامل تعداد شاخه جانبی، چتر، چترک، دانه و وزن هزار دانه، عملکرد تر و خشک بیولوژیکی، عملکرد دانه، محتوی اسانس و عملکرد اسانس رازیانه اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای کودی بر ارتفاع بوته، اجزای عملکرد، عملکرد دانه، عملکرد تر و خشک بیولوژیکی و اسانس رازیانه معنی دار (01/0p≤) بود. بیشترین مقادیر اجزای عملکرد برابر با 0/10 شاخه جانبی در بوته، 1/241 چتر در شاخه جانبی، 1/15 چترک در چتر، 8/14 دانه در چترک و 9/2 گرم به تیمار تلفیقی کود شیمیایی+کود دامی اختصاص داشت. بالاترین عملکرد دانه برابر با 5/296 گرم بر متر مربع برای تیمار تلفیقی کود شیمیایی+کود دامی بدست آمد. میزان افزایش عملکرد دانه در تیمار F5 نسبت به دیگر تیمارهای مدیریت کودی شامل شیمیایی، دامی، تلفیقی شیمیایی+زیستی و زیستی به ترتیب برابر با 15، 52، 111 و 297 درصد محاسبه گردید. با توجه به نتایج این آزمایش به نظر می رسد که می توان مصرف نهاده های آلی همچون کود دامی را به صورت تلفیقی با سایر تیمارهای کودی به عنوان راهکاری اکولوژیک در مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک مد نظر قرار داد که این امر علاوه بر بهبود عملکرد، می تواند در درازمدت پایداری را برای این گونه های ارزشمند به ارمغان بیاورد.

کلمات کلیدی