به منظور بررسی اثر اصلاح کننده های خاک و کودهای بیولوژیک مختلف بر خصوصیات مورفولوژیکی و عملکرد گاوزبان ایرانی (Echium amoenum)، آزمایشی در سال های زراعی 92-1390 در دانشگاه فردوسی مشهد در به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل هفت نوع اصلاح کننده ی خاک و کود بیولوژیک مختلف از جمله: 1- اسید هیومیک، 2- اسید فولویک، 3- نیتروکسین (حاوی باکتری‌های Azotobacter spp. و Azospirillum spp.)، 4- بیوفسفر (حاوی باکتری‌های Bacillus sp. و Pseudomonas sp.)، 5- بیوسولفور (Thiobacillus spp.)، 6- میکوریزا (Glomus mosseae)، و 7- میکوریزا (Glomus intraradices) و عدم استفاده از کود به عنوان تیمار شاهد بودند. نتایج آزمایش نشان داد که هر دو گونه میکوریزای مورد مطالعه منجر به افزایش عملکرد گل در مقایسه با شاهد شدند، به طوری که عملکرد گل در تیمارهای Glomus mosseae و Glomus intraradices به ترتیب 24 و 11 درصد بیشتر از شاهد بود. تمامی نهاده های اکولوژیک مورد مطالعه سبب افزایش تعداد چرخه ی گل در بوته را در مقایسه با شاهد شدند، ولی اثر کود بیولوژیک بیوفسفر از این نظر به طور بارزتری نمایان شد، به طوری که تعداد چرخه ی گل در بوته از 342 چرخه در بوته های تحت تیمار شاهد به 1322 چرخه در گیاهان تحت تیمار بیوفسفر افزایش یافت. بیشترین مقدار عملکرد دانه، عملکرد ماده ی خشک، وزن دانه در بوته و تعداد دانه در بوته در تیمار اسید هیومیک مشاهده شد، به طوری که در نتیجه ی کاربرد اسید هیومیک عملکرد دانه، عملکرد ماده ی خشک، وزن دانه در بوته و تعداد دانه در بوته به ترتیب 82، 66، 63 و 66 درصد نسبت به شاهد افزایش یافتند.

کلمات کلیدی