این جستار، بر آن است با توجّه بنصّ سخنان ابوالفضل بیهقی(470ق- 385)، گزارشی نو از وزارت در «تاریخ بیهقی» ارائه دهد. بیهقی دیوان وزارت و عملکرد وزیر و وزیرگونه ها را بروشنی تبیین کرده است. غالب آثار فقط به بررسی جنبۀ تاریخی وزارت پرداخته‌اند، امّا بنا بگفتة‌ خود بیهقی، وزرایی پنهانی، وزیرگونه ها یا وزارءالسّوئی در دورۀ غزنوی بودند که رسماً شغل وزارت نداشتند، امّا بطور پنهانی در امور دخالت داشتند و باصطلاح، پادشاه را بر کاری میآوردند و سخن‌شان، گاه حتّی از وزیر نیز مهم‌تر شمرده میشد. از این‌رو، با توجّه بشواهدی که از ساختار وزارت در دوره‌های قبل و بعد از غزنوی وجود دارد، در این مقاله اثبات شده است که وزارت در «تاریخ بیهقی» تنها مربوط بوزیر دیوان وزارت نیست؛ بلکه علاوه بر وزیرگونه‌ها، مصادیق دیگری نیز دارد که بآن‌ها اشاره شده است.

کلمات کلیدی