میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب از مهم ترین عوامل در ارزیابی و توصیف دانه های روغنی به شمار می روند. از سوی دیگر، جوانه زنی بذر و استقرار گیاهچه ها تحت تاثیر ذخایر موجود در بذر قرار دارند. از این رو، به منظور بررسی ویژگی های جوانه زنی بذر ارقام کنجد (Sesamum indicum L.) و رابطه آن با ترکیب اسیدهای چرب در ساختار روغن، مطالعاتی در شرایط آزمایشگاه و گلخانه به صورت طرح کاملاً تصادفی با 15 تیمار و چهار تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. در این مطالعات ارقام کنجد (شامل داراب 2، داراب 14، دشتستان 2، دشتستان 5، اسفراین، IS، JL-13، کلات، کاشمر، مشهد، اولتان، سیستان، TS-3، ورامین 2822 و یلو وایت) به عنوان تیمارهای آزمایش در نظر گرفته شدند. این ارقام از پژوهشکده گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد و نیز موسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال و بذر در کرج تهیه شدند. طبق نتایج، کمترین متوسط زمان جوانه زنی (MGT) و متوسط زمان سبز شدن (MET) در ارقام دشتستان 2، دشتستان 5 و IS به دست آمد. در مقابل، بیشترین MGT و MET در ارقام یلو وایت و مشهد مشاهده شد. اگر چه بین ارقام تفاوت معنی داری از نظر غلظت نیتروژن دانه و درصد روغن مشاهده نشد، اما از نظر غلظت فسفر بین ارقام تفاوت معنی داری وجود داشت؛ به طوری که بیشترین و کمترین غلظت فسفر دانه به ترتیب در ارقام دشتستان 2 و یلو وایت مشاهده شد. به جز اسید اولئیک، لینولئیک و لینولنیک، سایر اسیدهای چرب ارتباط معنی داری با MET نداشتند. بین اسید اولئیک با MET همبستگی منفی(R2= 0.73**) و بین اسید لینولنیک با MET همبستگی مثبت و معنی داری(R2= 0.93**) مشاهده شد. از این رو به نظر می رسد که بنیه بذر کنجد به شدت وابسته به ترکیب اسیدهای چرب غیر اشباع تشکیل دهنده روغن باشد.

کلمات کلیدی