کمیابی و مصرف بی‌رویه آب در بخش کشاورزی یکی از مهم‌ترین چالش¬های پیش روی برنامه¬ریزان و سیاستگزاران محسوب می¬شود. به‌طوری‌که مدیریت تقاضای آب به‌عنوان رویکردی جدید جلوه نموده و در نتیجه قیمت¬گذاری آب به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم مورد توجه می¬باشد. استفاده از سیاست‌های قیمتی برای مدیریت منابع آب، نه تنها بر روی تقاضای آب تأثیر‌‌‌‌‌‌‌‌¬گذار نیست، بلکه اثرات اقتصادی، اجتماعی و حفاظتی نیز خواهد داشت که باید مورد توجه قرار گیرند. این مقاله تلاش دارد آثار اقتصادی، اجتماعی و حفاظتی (تهدیدها و فرصت¬ها) سیاست¬های اصلاحی قیمت آب را در اراضی محدوده مشهد-چناران مورد بررسی قرار دهد. برای دستیابی به این هدف، در ابتدا سناریوهای قیمتی با توجه به هزینه تمام‌شده و ارزش اقتصادی آب محاسبه شد. سپس با استفاده از مدل برنامه¬ریزی ریاضی مثبت و رهیافت حداکثر آنتروپی اثرات اقتصادی، اجتماعی و حفاظتی ناشی از اعمال سناریوهای طراحی‌شده در دو گروه از کشاورزان کم‌مصرف و پرمصرف آب بررسی شد. نتایج این مطالعه نشان داد، قیمت فعلی بسیار پایین‌تر از هزینه تمام‌شده و ارزش اقتصادی آب است. از سوی دیگر دستیابی به قیمت‌های پوشش دهنده هزینه تمام‌شده و ارزش اقتصادی آب، پیامدهای منفی بر درآمد و سود کشاورزان و کاهش اشتغال در منطقه خواهد داشت، هرچند که این سیاست¬ها توانسته اند بر مدیریت مصرف آب بخصوص در قیمت‌های بالاتر اثرگذار باشند. همچنین نتایج نشان داد، قیمت فعلی آب عملاً کمکی به رفع بیلان منفی آب نمی¬کند درحالی‌که با اعمال قیمت آب معادل با هزینه تمام‌شده و ارزش اقتصادی آب، این مشکل به ترتیب بعد از 6 و 3 سال برطرف می¬شود با توجه به یافته¬ها، به منظور کاهش اثرات سیاست¬های قیمت¬گذاری آب اجرای سیاست¬های مکمل جهت حمایت از کشاورزان پیشنهاد شده است.

کلمات کلیدی