قصاص نفس مجازاتی است که با هدف پاسداری از حرمت انسان و صیانت از حقوق وی در برابر کسانی که قصد جان او را داشته و حیاتش را نشانه گرفته اند، تشریع گشته است، بدین معنی که قاتل جان خود را در برابر جانی که از دیگران گرفته به عنوان مجازات می پردازد. اما گاهی یک نفر اقدام به قتل چندین انسان می نماید، با توجه به این که تعدد جرم از علل مشدده مجازات است، در چنین شرایطی این پرسش مطرح می شود که آیا قصاص به تنهایی مجازات عادلانه و کافی برای جانی است یا اینکه جان قاتل در برابر یکی از مقتولین گرفته می شود، و برای دیگر جان باختگان حق دیگری ثابت می شود؟ از آنجا که قصاص و دیه، حق اولیای دم است، اگر همگی بر دریافت دیه یا قصاص قاتل اتفاق نظر داشتند، همان ثابت می شود، اما اگر در این باره اختلاف کنند یا یک نفر اقدام به قتل قاتل نماید چه باید کرد؟ فقهای امامیه در پاسخ به این پرسش اختلاف نظر دارند: مشهور قصاص قاتل را کافی می دانند و در برابر، گروهی نیز حکم به قصاص قاتل در برابر یکی از مقتولین و پرداخت دیه به دیگران داده اند. قانونگذار جمهوری اسلامی نظر مشهور فقها را مورد پذیرش قرار داده است. در این پژوهش تعدد قتل مورد کنکاش فقهی قرار گرفته، و از بررسی دلایل موافقان و مخالفان و این که فقیهان مشهور دلایل استوار و قابل اعتمادی بر سقوط حقوق همه اولیای دم در قتل های متعدد با قصاص جانی اقامه نکرده اند، چنین نتیجه گرفته شده است که دلایل آنان توان اثبات این نظریه را ندارد و مواد قانونی مجازات اسلامی مربوط به این بحث نیازمند اصلاح و بازنگری است.

کلمات کلیدی