زمینه مطالعاتی: سبوس گندم یک ماده خوراکی دارای فیبر با قابلیت هضم بالا، خوشخوراک و پرکاربرد در تغذیه نشخوارکنندگان محسوب می گردد. هدف: آزمایش در دو مرحله انجام شد که مرحله اول به منظور بررسی و مقایسه ارزش غذایی و ترکیب شیمیایی سبوس گندم تهیه شده ازکارخانجات مختلف تولید آرد استان خراسان رضوی در دو فصل تابستان و زمستان با استفاده از روشهای رایج آزمایشگاهی انجام شد که هدف از بررسی این دو فصل، تاثیر آب و هوای گرم (تابستان) و سرد (زمستان) بر ترکیب شیمیایی سبوس گندم بود. و مرحله دوم که در سطح مزرعه انجام شد، به منظور بررسی تاثیر جایگزینی سطوح مختلف سبوس گندم به جای جو در کنستانتره مخلوط بزهای شیری نژاد سانن بود که هدف این بررسی، پیدا کردن سطح مناسب جایگزینی سبوس گندم (محصول فرعی گندم) بجای جو(غلات) در کنستانتره دام، بدون ایجاد تاثیرات منفی بود.روش کار: ترکیب شیمیایی، پارامترهای تولید گاز و فاکتورهای تخمین زده شده از تولید گاز در انواع سبوس تهیه شده از هشت کارخانه تولید آرد در قالب طرح فاکتوریل 2×8 با پایه کاملا تصادفی تعیین گردید.سپس میانگین وزن بدن، تولید شیر و ترکیبات شیر بزهای شیری سانن در اثر جایگزینی سطوح مختلف سبوس گندم بجای جو در کنستانتره حیوانات مورد آزمایش، در قالب طرح کاملا تصادفی بررسی گردید. نتایج: کلیه ترکیبات شیمیایی مربوط به انواع سبوس، اعم از درصد ماده خشک (DM)، فیبر نامحلول در شوینده خنثی (NDF)، فیبر نامحلول در شوینده اسیدی (ADF)، ماده آلی (OM)، خاکستر (Ash) و پروتئین خام (CP) در بین کارخانجات مختلف (به غیر از چربی خام: CF) متفاوت بود (p<0/0001). اثر فصل برای درصد ماده آلی، چربی خام و خاکستر در سطح 5 درصد معنی دار نشد، هر چند که درصد ماده خشک، NDF، ADF و CP در نمونه های تابستان، بیشتر از پاییز بود (p<0/0001). تولید گاز برای سبوس های مختلف در زمان های 12، 24 و 48 ساعت انکوباسیون، Bgas (گاز حاصل از بخش نامحلول ولی قابل تخمیر) و Cgas (نرخ تولید گاز) در بین کارخانجات مختلف، متفاوت بود (p<0/05) و همچنین مقادیر عددی این پارامترها در فصل تابستان (بجز Cgas) بیشتر از فصل پاییز بود (p<0/05). فاکتورهای تخمین زده شده بر اساس برخی معادلات، مثل انرژی قابل متابولیسمی (ME)، تجزیه پذیری ماده آلی (OMD)، اسیدهای چرب کوتاه زنجیر (SCFA) و بازده پروتئین میکروبی (MPY) در بین 8 کارخانه، متفاوت بود (p<0/01)، بطوریکه بیشترین اعداد مربوط به نمونه های فصل تابستان بود (p<0/0001).سپس برای بررسی اینکه تا چه سطحی می توان جو موجود در کنستانتره را با سبوس گندم جایگزین نمود،درصدهای مختلفی از سبوس گندم (چهار سطح) تا سطح 50 درصد، جایگزین جو در کنستانتره مصرفی بزهای سانن شد و مشاهده شد که تفاوت چشمگیری بین میانگین وزن بدن(BW)، تولید شیر(MP) و ترکیبات شیر(MC) تیمار شاهد و دیگر تیمارها مشاهده نشد. نتیجه گیری نهایی: نمونه‌های سبوس تهیه شده از کارخانجات مختلف تولید آرد در دو فصل مختلف سال دارای ارزش غذایی متفاوتی بودند و اینکه احتمالا می توان تا سطح 50 درصد،جو موجود در کنستانتره را با سبوس گندم جایگین نمود.

کلمات کلیدی