زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی چند ساله است که اساساً در نواحی خشک و نیمه‌خشک کشور رویش دارد. علیرغم سازگاری زعفران به این نواحی، ارزیابی روند تغییرات سطح زیر کشت زعفران در طی 30 سال اخیر نشان می‌دهد که کشت این محصول افزایش قابل‌توجهی یافته است؛ به‌طوری که زعفران هم‌اکنون در 21 استان کشور در سطحی معادل 88 هزار هکتار کشت می­شود. با این وجود، در بین سال­های 1360 تا 1393 عملکرد زعفران به ازای هر واحد سطح زیر کشت کاهش محسوسی یافته است. به‌طوری که از 1/5 کیلوگرم در سال 1360 به 2/3 کیلوگرم در سال 1393 رسیده است. کاهش عملکرد زعفران از جنبه­های متفاوتی اتفاق افتاده و اساساً متأثر از عواملی مانند سوء مدیریت در بخش کشاورزی، اقتصادی، فرآوری پس از برداشت و نیز خشک‌سالی‌های اخیر بوده است. در صورت عدم توجه به عوامل ذکرشده، عملکرد زعفران در سال­های آینده نیز ممکن است بیش از پیش کاهش یابد. کاهش عملکرد زعفران در طی 30 سال اخیر، لزوم ارائه یک برنامه جامع از سوی نهادهای مرتبط با زعفران شامل دانشگاه­ها، مؤسسات تحقیقاتی و نیز سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی را بیش از پیش مورد تأکید قرار می­دهد. همچنین جهت تدوین و توسعه این برنامه، اتخاذ سیاست­های دولت جهت برنامه­ریزی و تصویب بودجه موردنیاز ضروری به نظر می­رسد. در این مقاله مروری ابتدا سعی بر آن است تا مجموعه دلایل مرتبط با کاهش عملکرد زعفران مورد مطالعه قرار گیرد. ارائه راهکارهای لازم در ارتباط با این دلایل، هدف بعدی در مقاله می­باشد.

کلمات کلیدی