تلاش برای پی بردن به حقیقت نفس و نتایج حاصله از آنها همواره مورد توجه فیلسوفان بوده و به عنوان یکی از دغدغه¬های تفکر فلسفی آنها به شمار می رود این مقاله درصدد پاسخگویی به این سوال است که نفس چه نقشی و جایگاهی در نظام نوری شیخ اشراق دارد. آنچه در این مقاله مشخص می شود این است که شیخ اشراق برخلاف حکمای مشائی (اسلامی و یونانی) علم النفس را به مباحث الهیات نزدیک می¬سازد و ازحوزة معرفت شناسانه به این مسله نگاه می کند و سخن او در نیروهای نفس نیست بلکه ارائه طریق درچگونگی نجات نفس از زندان تن و رهایی انسان ازظلمات جهان مادی است. لذا در فلسفه اشراقی بود که نظریة علم حضوری برای اولین بار مطرح شده، به همین خاطر در خصوص ماهیت نفس نیز از این مبنا سود برده است. علم النفس سهروردی ثمر بحث نظری نیست بلکه محصول یک درون نگری و آگاهی به ضمیر است که فقط از طریق ریاضت و مهار کردن اژدهای نفس اماره امکان پذیر است؛ نفسی که نورالانوار را نه تنها نشان می دهد بلکه خود، الهی می شود و نهایتا از این مسیر هست که نظام نوری فلسفة خویش را سروسامان می دهد و نظام کائنات از طریق معرفت-شناسی نفس محقق می شود.

کلمات کلیدی