به‌منظور تعیین و مقایسه کارایی مصرف نور سه گونه گیاه دارویی سیاهدانه، همیشه‌بهار و گاوزبان اروپایی در کشت مخلوط جایگزینی، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی ۹۳-۱۳۹۲ انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبت‌های ۵۰:۵۰ سیاهدانه با گاوزبان (N:B)، سیاهدانه با همیشه‌بهار (N:C)، گاوزبان اروپایی با همیشه‌بهار (B:C)، کشت سه‌گانه با نسبت یک‌سوم از هر گونه (N:C:B) و کشت خالص آن‌ها با تراکم کامل بود. نتایج آزمایش نشان‌دهنده افزایش کارایی مصرف نور هر سه گونه در تیمارهای کشت مخلوط نسبت به تک‌کشتی بود که می‌تواند بدلیل مزیت کشت مخلوط در کاهش رقابت درون‌گونه‌ای و بهره‌وری بیشتر منابع در دسترس به‌خصوص تابش باشد. بالاترین کارایی مصرف نور برای سیاهدانه (Nigella sativa L.)، همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) و گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.) به‌ترتیب با افزایش ۲/۷، ۰۹/۹ و ۳۷/۴ درصدی نسبت به تک کشتی آن‌ها، ۳۴/۱، ۰۸/۱ و ۳۴/۱ گرم بر مگاژول مربوط تیمار کشت مخلوط سه‌گانه بود. میزان کل جذب تابش فعال فتوسنتزی هرکدام از گونه‌ها و همچنین مجموع جذب در تیمار N:C:B کمتر از تابش جذب شده هر یک از گونه‌ها در تیمارهای N:B و C:B و نیز مجموع جذب این تیمارها بود ولی از میزان جذب N:C بیشتر بود که این امر احتمالاً به‌دلیل تراکم نسبتاً مناسب گاوزبان اروپایی در تیمار کشت خالص این گیاه و همچنین تراکم کم هر سه گونه در تیمار N:C:B (یک‌سوم نسبت به کشت خالص) جستجو کرد که با ایجاد مجموع شاخص برگ کمتر، تابش کمتری را دریافت و جذب نموده است. بنابراین، باتوجه به افزایش کارایی مصرف نور به‌نظر می رسد که بهره گیری از کشت مخلوط برای بهبود تولید گیاهان دارویی سیاهدانه، همیشه‌بهار و گاوزبان اروپایی می‌تواند از لحاظ اکولوژیکی مفید باشد.

کلمات کلیدی