کمبود بارندگی و نامنظم بودن نزولات جوی در مناطق رشد زیره سیاه، این گیاه را در طی دوره رشد و به ویژه در سال اول رشد آن با مشکل مواجه می کند. از این رو به منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر سه جمعیت زیره سیاه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در بهار سال 1393 انجام شد. در این آزمایش گیاهان یک ساله سه جمعیت زیره سیاه (کوهبنان، سیرجان و کلات) در معرض سه سطح تنش رطوبتی (100، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی) قرار گرفتند و در اواسط خرداد ماه ارتفاع بوته و ریشه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه، قطر غده و درصد غده دهی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی اثر معنی داری بر ویژگی های مورد بررسی به جز طول ریشه و نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه داشت. ارتفاع بوته در جمعیت کوهبنان و سیرجان در شرایط 75 درصد ظرفیت زراعی نسبت به شاهد (100 درصد ظرفیت زراعی) 15 درصد کاهش یافت، در حالی که در جمعیت کلات این کاهش 24 درصد بود. طول ریشه در جمعیت کوهبنان، سیرجان و کلات به ترتیب 9، 20 و 66 درصد در شرایط 75 درصد زراعی نسبت به شاهد نیز کاهش نشان داد. در سه جمعیت فقط در شرایط عدم تنش رطوبتی، غده تشکیل شد و گیاهان رشد یافته در شرایط 75 درصد ظرفیت زراعی غده ای تولید نکردند. در جمعیت کوهبنان و کلات کاهش آبیاری تا 75 درصد ظرفیت زراعی تاثیری بر وزن خشک اندام هوایی نداشت، در حالی که در جمعیت سیرجان وزن خشک اندام هوایی در تنش 75 درصد ظرفیت زراعی، 30 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه در جمعیت کوهبنان و کلات در تیمار 75 درصد ظرفیت زراعی نسبت به تیمار شاهد اختلاف معنی داری نداشت، در صورتی که در جمعیت سیرجان 48 درصد کاهش یافت. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که کلیه ویژگی های اندازه گیری شده به استثنای درصد غده دهی با نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه همبستگی مثبت و معنی داری داشتند.

کلمات کلیدی