هدف از این مطالعه، ارزیابی نقش عوامل انسان‌زاد (آنتروپوژنیک) و زمین‌زاد (لیتوژنیک) در میزان آلودگی خاک‌های سطحی شهرک صنعتی سمنان و اراضی اطراف آن توسط عناصر سنگین سرب، روی، مس، کادمیوم، نیکل و کروم بود. برای این منظور، 93 نمونه مرکب خاک سطحی از عمق صفر تا 10 سانتی‌متری در منطقه‌ای به وسعت 117 کیلومتر مربع جمع‌آوری گردید و غلظت عناصر گفته شده در عصاره تیزاب سلطانی توسط دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری شد. برای ارزیابی آلودگی از شاخص‌های غنی‌سازی، شاخص زمین‏انباشت، ضریب آلودگی و ضریب بار آلودگی استفاده شد. مقایسۀ غلظت عناصر سنگین و روند تغیرات آن¬ها واحدهای ژئومورفیک نشان داد که عناصر سرب، روی، کادمیوم و مس تحت تأثیر منشأ انسان‌زاد و عناصر نیکل و کروم دارای منشأ زمین‌زاد می‌باشند. غلظت سرب، روی و کادمیم با به‌ترتیب میانگین 9/93، 9/126 و 9/1 میلی‌گرم بر کیلوگرم در واحد D (محدودۀ شهرک صنعتی) تفاوت معنی‌داری با سایر واحدها داشتند. میانگین عناصر مس، نیکل و کرم در کل منطقه به‌ترتیب 22، 20 و 7/9 میلی‌گرم بر کیلوگرم بود و واحدها تفاوت قابل توجهی با یکدیگر نداشتند. اگرچه مقدار مس در محدودۀ شهرک صنعتی و واحد مجاور آن اندکی بیشتر از سایر واحدها بود. شاخص غنی‌سازی نشان داد که واحدهای D و E (مجاور شهرک صنعتی) دارای بیشترین آلودگی به¬واسطۀ فعالیت¬های صنعتی می¬باشند. با توجه به شاخص زمین‌انباشت، می‌توان گفت، خاک منطقۀ مورد مطالعه از نظر کیفیت زیست‌محیطی برای همۀ عناصر به¬جز سرب و کادمیوم در سطح غیرآلوده قرار دارند. نقشۀ پراکنش مکانی ضریب بار آلودگی نیز نشان داد که آلودگی به فلزات سنگین در واحدهای واقع در شرق و جنوب‌شرقی واحد D که در جهت وزش باد قرار دارند، بیشتر بود.

کلمات کلیدی