جنس نپتا(Nepeta L) از تیره نعناعیان (Lamiaceae)، حاوی گونه‌های مختلف یک ‌ساله و چندساله می‌باشد که در نقاط مختلف آسیا، اروپا و شمال آفریقا یافت می‌شوند. این تحقیق به‌منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی، محتوای فنل و خاصیت آنتی‌اکسیدانی 6 جمعیت متعلق به دو گونه Nepeta nuda و Nepeta crassifolia در تابستان 1394در دو استان اردبیل و آذربایجان شرقی انجام شد. نمونه‌برداری در زمان گلدهی صورت گرفت. صفات مورفولوژیکی شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، طول و عرض برگ، تعداد گره، طول گل‌آذین، طول میانگره و طول شاخه فرعی بود. عصاره متانولی به روش خیساندن، میزان فنل با روش فولین - سیکالتو و سنجش میزان فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره¬ها با استفاده از ظرفیت مهار رادیکال¬های DPPH انجام پذیرفت. آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار و مقایسه‌ی میانگین داده¬ها‌ با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. نتایج نشان داد در گونه Nepeta crassifolia جمعیت 1 (رضی) به لحاظ صفات مورفولوژیکی بر دیگر جمعیت¬های این گونه برتری داشت. بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی با 96/74 درصد و فنل کل 88/9 (میلی گرم معادل گالیک اسید در هر گرم وزن تر) در بین جمعیت¬های این گونه به ترتیب مربوط به گل و برگ جمعیت 3(گردنه حیران) بود. همچنین در مورد گونه Nepeta nuda بیشترین ارتفاع بوته، طول و عرض برگ، تعداد گره مربوط به جمعیت 6(مشکین شهر) و بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی و میزان فنل کل در برگ و گلاین‌گونه به ترتیب در جمعیت¬های 5 (هریس) و4 (km45مشکین-هریس) مشاهده گردید. بطور کلی در بین دو گونه بیشترین فنل کل و فعالیت آنتی¬اکسیدانی در جمعیت 3 (گردنه حیران) متعلق به گونه Nepeta crassifolia بود. به نظر می¬رسد ارتفاع از سطح دریا تاثیر به سزایی در افزایش محتوای فنلی و فعالیت آنتی اکسیدانتی جمعیت¬ها داشت. جمعیت¬های 1 و 6 از هر دو گونه گیاهی از نظر صفات مورفولوژیک مورد ارزیابی مطلوب بوده به طوری که دربرنامه¬های اصلاحی و اهلی کردن، این جمعیت‌ها می-توانند مورد توجه قرارگیرند.

کلمات کلیدی