نوشتار حاضر تلاش می‌کند گفتمان استدلالی مناظرات حضرت ابراهیم -ع- را با نمرود، آزر، ستاره‌پرستان و بت‌پرستان در ترجمه قرآن بر اساس رویکرد پرگما-دیالکتیک مورد بررسی و مقایسه قرار دهد. این رویکرد دارای مراحل چهارگانه رویارویی، باب گشایی، استدلالی و نتیجه‌گیری برای دفاع از یک دیدگاه فکری و متقاعد کردن طرف مقابل است. به منظور بررسی و مقایسه مناظرات حضرت ابراهیم از جهت مراحل چهارگانه استدلال و نیز مقایسه کنش‌های گفتاری آن‌ها، آیه‌های مربوط به این مناظرات از تفسیر نمونه- مکارم،1378، ج 2 ؛ 1387، ج 13- و کتاب ریخت شناسی قصه‌های قرآن -حسینی،1383- مشخص شدند. از آیات مزبور 105 کنش گفتار استخراج و به روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. داده‌ها نشان می‌دهد که مراحل استدلال در مناظرات مختلف حضرت ابراهیم با یکدیگر تفاوت دارد. گفتگو با ستاره‌پرستان در مرحله رویارویی و باب گشایی از دیگر مناظره‌ها متمایز است به‌این‌ترتیب که ازیک‌‌‌طرف اختلاف‌نظر در مرحله رویارویی پنهان است و به‌تدریج در مرحله باب گشایی و استدلالی آشکار می‌شود و از طرف دیگر، دیدگاه در این گفتگو دارای قالب منفرد یک‌طرفه است. علاوه بر این، آن حضرت از روش \\\\\\\\\\\\\\\"دراماتیک\\\\\\\\\\\\\\\" برای اقناع ستاره‌پرستان و بت‌پرستان کمک گرفته است. در مورد کنش گفتارها نیز بسامد کاربرد کنش‌های گفتاری توسط حضرت ابراهیم و نیز نوع آن‌ها در مناظرات مختلف متفاوت است. همچنین بررسی داده‌ها نشان می‌دهد چنانچه این مدل در مراحل چهارگانه بخواهد دربرگیرنده همه گفتمان‌های استدلالی باشد باید در مرحله نتیجه‌گیری تعدیل‌هایی را در نظر بگیرد.

کلمات کلیدی