به‌منظور مطالعه ویژگی‌های رشد، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد ایندیگوکارمین گیاه دارویی وسمه (Indigofera tinctoria L.) در واکنش به کودهای مختلف آلی و شیمیایی و مقادیر آبیاری بر اساس ظرفیت زراعی خاک، آزمایشی به‌صورت استریپ پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان بم در سال زراعی ۹۲-۱۳۹۱ انجام شد. سه مقدار آبیاری (۱۰۰، ۸۰ و ۶۰% ظرفیت زراعی خاک) به‌عنوان فاکتور اصلی و پنج منبع تغذیه گیاهی شامل کود زیستی میکوریزا (Glomus intraradices) (۲۰۰ گرم خاک تلقیح شده در هر متر طولی)، ورمی‌کمپوست (پنج تن در هکتار)، کود گاوی (۳۰ تن در هکتار) و کود شیمیایی (۸۰، ۱۵۰ و۱۵۰ به‌ترتیب شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم) و شاهد به‌عنوان فاکتور نواری در نظر گرفته شدند. خصوصیات رویشی و عملکرد کیفی در دو چین اندازه‌گیری شدند. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، قطر کانوپی، تعداد شاخه جانبی، تعداد برگ در بوته، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، عملکرد کل اندام‌های هوایی، محتوی ایندیگوکارمین در برگ و عملکرد ایندیگوکارمین بودند. نتایج نشان داد که افزایش محتوی رطوبتی خاک بر اساس ظرفیت زراعی تأثیر معنی‌داری (۰۵/۰p≤) روی ارتفاع بوته، قطر کانوپی، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن خشک اندام‌های هوایی و عملکرد ایندیگوکارمین در هر دو چین داشت. در چین اول، وزن خشک برگ در مقدار آبیاری ۱۰۰، ۸۰ و ۶۰ % ظرفیت زراعی به‌ترتیب ۶۷/۸۰۶، ۶۸۰ و ۳۳/۵۸۹ گرم در متر مربع و در چین دوم به‌ترتیب ۲۵/۸۲۰، ۲۱/۶۱۴ و ۷۸/۵۱۵ گرم در متر مربع به‌دست آمد. بیشترین عملکرد اندام‌های هوایی در هر دو چین برای سطح آبیاری ۱۰۰% ظرفیت زراعی حاصل شد. به‌طوری‌که در چین‌های اول و دوم تیمار ۱۰۰% ظرفیت زراعی در مقایسه با تیمارهای ۸۰ و ۶۰ % ظرفیت زراعی به‌ترتیب منجر به افزایش ۵۴ و ۳۰ درصد در چین اول و ۴۷ و ۲۳ درصد در چین دوم عملکرد اندام‌های هوایی شد. بیشترین عملکرد ایندیگوکارمین در چین‌های اول و دوم برای مقدار آبیاری ۱۰۰% ظرفیت زراعی به‌ترتیب با ۹۷/۴ و ۷۴/۳ گرم در متر مربع حاصل شد. بیشترین وزن خشک برگ در چین اول و دوم در تیمار ورمی‌کمپوست به‌ترتیب برابر با ۱۱/۷۵۱ و ۲۴/۷۶۹ گرم در متر مربع به‌دست آمد. کاربرد کودهای ورمی‌کمپوست، دامی، شیمیایی و میکوریزا عملکرد ایندیگوکارمین را به‌ترتیب ۲۳، ۱۸، ۱۴ و ۱۰ درصد در چین اول نسبت به شاهد افزایش داد.

کلمات کلیدی