کشت پاییزه گیاهان سرمادوست منجر به بهبود عملکرد آن‌ها می‌شود، باوجود این ‌در خصوص تحمل به سرمای توده‌های باقلای بومی جهت کشت پاییزه اطلاعات اندکی در دسترس است. به این منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار تحت شرایط کنترل‌شده در پاییز و زمستان سال 1394 در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد و طی آن گیاهچه‌های دو توده باقلا (بروجرد و نیشابور) در مرحله چهار تا شش برگی، در معرض دماهای یخ‌زدگی (صفر، 4-، 8-، 12-، 16-، 20-، 24- درجه سانتی‌گراد) قرار داده شدند. با کاهش دما درصد نشت الکترولیت‌ها در هر دو اندام برگ، ساقه و بافت مریستم افزایش یافت، اما در برگ و بافت مریستم کاهش دما تا دمای 12- درجه‌سانتی‌گراد تأثیر چندانی بر میزان نشت الکترولیت‌ها نداشت و با کاهش بیشتر دما، درصد آن افزایش یافت و در دمای 20- درجه سانتی‌گراد به حداکثر رسید. در هر دو توده بروجرد و نیشابور بالاترین LT50el را اندام ساقه (به ترتیب 9/12- و 1/12- درجه‌سانتی‌گراد) داشت، درصورتی‌که دمای کشنده بر اساس 50 درصد نشت الکترولیت‌ها از برگ توده‌های بروجرد و نیشابور به ترتیب 7/16- و 6/15- درجه‌سانتی‌گراد و در بافت مریستم آن‌ها به ترتیب 0/16- و 8/16- درجه‌سانتی‌گراد بود. بین درصد نشت الکترولیت‌ها از اندام‌های گیاه باقلا با درصد بقاء همبستگی منفی و معنی‌داری مشاهده شد، دو اندام برگ و ساقه توده نیشابور، در LT50su مشابه با توده بروجرد (6/13- درجه‌سانتی‌گراد) درصد نشت الکترولیت‌های بیشتری داشتند، درحالی‌که در شرایط مذکور در توده بروجرد، درصد نشت الکترولیت‌ها از بافت مریستم بیشتر بود. نتایج کلی این آزمایش نشان داد که دو توده باقلا بروجرد و نیشابور توانایی تحمل به دماهای یخ‌زدگی تا 12- درجه‌سانتی‌گراد را در شرایط کنترل‌شده دارند.

کلمات کلیدی