سازماندهی سیاسی فضا و تمرکززدایی، از موضوعات مطرح در حوزۀ مطالعات جغرافیای سیاسی به‌شمار می‌آیند. امروزه گرایش فزاینده‌ای به اجرای سیاست‌های تمرکززدایی در بیشتر کشورهای دنیا مشاهده می‌شود و حکومت‌ها ناگزیر از ایجاد و به‌رسمیت‌شناختن سازمان‌ها و نهادهای سطح محلی به‌عنوان جزء ساختاری حکومت هستند. این مقاله به بررسی سیستمی نقش عوامل سیاسی- قانونی در شکل‌گیری دولت محلی با تأکید‌بر کشور ایران پرداخته است و با توجه به کارآمدی روش تفکر سیستمی در مطالعات حوزۀ علوم اجتماعی، این پژوهش بر مبنای روش تفکر سیستمی انجام شده است. پژوهش حاضر به‌لحاظ هدف، کاربردی و بر‌اساس ماهیت و روش، توصیفی– تحلیلی و استنباطی محسوب می‌شود. گردآوری اطلاعات به دو صورت مطالعۀ کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته است که برای گردآوری اطلاعات در مطالعۀ میدانی از دو روش کمّی (پرسشنامه‌ای) و کیفی (مصاحبه با روش گلوله برفی)، برای ارزیابی میزان تأثیر عوامل سیاسی-قانونی در شکل‌گیری دولت محلی در ایران از آزمون t تک‌نمونه با استفاده از نرم‌افزار spss، برای اولویت‌بندی میزان تأثیر هر‌یک از عوامل مربوط به بُعد سیاسی- قانونی از آزمون فریدمن spss، برای رسم دیاگرام‌های علّی و معلولی بر‌اساس تفکر سیستمی از نرم‌افزار Vensim و برای تکمیل سیستم نهایی از روش مصاحبه استفاده ‌شده است. با توجه به نتایج تحقیق حاضر، شکل‌گیری دولت محلی یک ضرورت رو به گسترش و شیوه‌ای نوین و کارآمد برای مقابله با مشکلات در بین کشورهای توسعه‌یافته و در‌حال توسعه است که کشور ایران نیز از این بحث مستثنی نیست. در این راه تفکر سیستمی به‌عنوان روشی کارآمد برای مباحث مدیریتی به‌خصوص بحث دولت محلی باید مورد توجه قرار گیرد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که میزان تأثیر عوامل سیاسی- قانونی برای شکل‌گیری دولت محلی در ایران خیلی‌زیاد است و وضعیت موجود این بُعد برای شکل‌گیری دولت محلی در ایران خیلی‌ضعیف ارزیابی می‌شود. علاوه‌بر این، بر‌اساس نتایج تحلیل‌های کمّی و کیفی در بین عوامل مؤثر سیاسی- قانونی؛ خدمات‌رسانی کارآمد، وجود بوروکراسی شدید و ضرورت تصمیم‌گیری امور محلی در درون جامعۀ محلی در شکل‌گیری دولت محلی در ایران، در اولویت قرار دارند.

کلمات کلیدی