حقِّ حبس، حقی امتناعی است که هر یک از طرفینِ معامله در صورت عدم تسلیمِ موردِ تعهد از طرف دیگر دارای چنین حقی می¬شود. در حقیقت، حقی است که در عقود معوّض، هر یک از طرفین، بعد از خاتمۀ عقد می¬تواند مالی را که به طرف مقابل انتقال داده¬اند، به او تسلیم نکند، تا طرف دیگر هم متقابلاً حاضر به تسلیم شود، به نحوی که در آنِ واحد تسلیم و تسلّم انجام پذیرد. این پژوهش با روش توصیفی¬تحلیلی و با استفاده از روش جمع¬آوری اطلاعات کتابخانه¬ای و اسنادی به بررسی شرایط ایجاد و اسقاطِ حقِّ حبس در عقود معاوضی پرداخته است و نتایج به¬دست¬آمده حاکی از آن است که در پیدایش و اسقاط این حق در فقه و حقوق شرایطی دخیل هستند که از جمله آن¬ها وجود عقد معوّض صحیح میان طرفین عقد، وجود تعهدهای اصلی و متقابل، حال بودن مبیع و ثمن، عدم تسلیم هیچ یک از دو مورد حق و آماده تسلیم بودن یکی از متعاقدان را می¬توان نام برد. مهمترین شرط پیدایش این حق، وجود تعهدهای اصلی و متقابل می¬باشد و از جملۀ شرایطی که موجب اسقاطِ این حق در عقود معاوضی می¬شوند، نیز می¬توان اراده صاحبِ حق(اسقاط توسط طرفین)، تسلیم یکی از دو مورد توسط متعاقدین، اخذ ضمان و حواله نسبت به ثمن و مبیع کلی، تعیین مدت برای مبیع یا ثمن، از بین رفتن دیْن متقابل تعهد و عرف را می¬توان نام برد، که از میان این شرایط می¬توان گفت: که اسقاط توسط متعاقدین جزو مهمترین و اصلی¬ترین شرایط اسقاط این حق در عقود معاوضی به¬شمار می¬رود. تبیین این شرایط در جهت کاربردی کردن این حق در جامعه حقوقی، می¬تواند بسیار مؤثر باشد.

کلمات کلیدی