زمینه و هدف: به منظور اولویت‌بندی برنامه‌های مدیریتی بیابان‌زایی بر مبنای آینده‌پژوهی سناریویی جهت مدیریت بحران بیابان‌زایی در استان خراسان رضوی، پیاده¬سازی پژوهش و جمع¬آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه¬های هدفمند و نگاه تشکیل گروه¬های کارشناسی استفاده شد. روش: در این راستا بر اساس معیارهای پژوهش (تعیین عدم‌قطعیّت‌ها) در چارچوب یک پرسش¬نامه بسته و هدفمند با استفاده از روش دلفی میان کارشناسان شناسایی شده و متخصص توزیع گردید؛ در ادامه برای انجام برنامه‌ریزی سناریو از 6 مرحله تعیین شده بهره‌گیری شد. یافتهها: نتایج حاکی از آن بود که بر اساس نتایج حاصل از مرحله اوّل دلفی، در مرحله اوّل از تحلیل و آنالیز پرسشنامه‌ها به دست آمد بدین شرح بود: معیار اقلیم، معیار آب، معیار فعالیّت‌های انسانی، معیار اقتصادی – اجتماعی، معیار پوشش گیاهی، معیار کشاورزی، معیار خاک و زمین‌شناسی و در نهایت معیار فرسایش. همان‌طور که مشاهده می‌شود عامل اول و قوی‌ترین عامل در مرحله نخست عامل اقلیمی می‌باشد. معیارهای بیابان‌زایی که در مرحله نهایی فرآیند دلفی از تحلیل و آنالیز پرسشنامه‌ها به دست آمد به ترتیب اولویت شامل: معیارهای فعالیّت‌های انسانی، اقلیم، آب، اقتصادی – اجتماعی، پوشش گیاهی، کشاورزی، خاک و زمین‌شناسی و فرسایش است. در مرحله نهایی نیز فعالیت‌های انسانی و عامل اقلیمی نقش پررنگتری را ایفا می‌نمایند. از آنجایی که این دو عامل بیشترین تأثیر را از منظر متخصصین این رشته بر روی بیابان‌زایی منطقه دارند بیشتر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتیجه‌گیری: از راهبردهای اساسی نیز که در این دو حوزه می‌توان بدان اشاره کرد، می‌توان به مدیریت عوامل انسانی در هر دو بخش اشاره نمود که با به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید و استفاده از افراد کارآمد و آموزش عمومی برای کاهش اثرات این مخاطره اقدام کرد.

کلمات کلیدی