سلنیم عنصری سودمند با خواص آنتی اکسیدانی و آنتی ویروسی که باعث افزایش رشد و تحمل گیاهان در شرایط تنش های محیطی می شود. در این پژوهش تاثیر کاربرد سلنیم در شرایط تنش ناشی از عناصر سنگین در گیاه خیار --Cucumis sativus L. cv Super Dominus بررسی گردید. به این منظور پژوهشی در دو مرحله آزمایش جوانه زنی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام پذیرفت. آزمایش اول با هدف تعیین سطح بهینه تاثیر سلنیم و سطوح آستانه سمیت فلزات سنگین در گیاه خیار با سطوح تیمار سلنیم - 0، 4، 6، 8، 10 میلی گرم بر لیتر از منبع سلنات سدیم- کادمیوم -0، 10، 15، 20، 25 میکرومولار از منبع کلرید کادمیوم- نیکل -0، 50، 100، 150، 200 میکرومولار از منبع کلرید نیکل- و سرب -0، 20، 40، 60، 100 میکرومولار از منبع کلرید سرب- صورت پذیرفت. تیمارها در آزمایش دوم شامل دو سطح سلنیم -0، 8 میلی گرم بر لیتر- و سطوح سمی عناصر سنگین شامل کادمیوم -0 ، 25 میکرومولار-، نیکل -0، 200 میکرومولار- و سرب -0، 100 میکرومولار- بود. صفات اندازه گیری شده در این بررسی شامل درصد و سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه و ریشه چه، وزن تر و خشک گیاهچه، شاخص پایداری غشاء سلولی، محتوای نسبی آب بافت، محتوای مالون دی آلدئید و سه آنزیم آنتی اکسیدانی بود. نتایج نشان داد که حضور عناصر سنگین در محیط کشت باعث کاهش معنی دار شاخص های جوانه زنی بذر خیار گردید ولی کاربرد سلنیم باعث بهبود در سرعت و در صد جوانه زنی، افزایش طول ساقه چه و ریشه چه و وزن تر و خشک گیاهچه شد. سلنیم باعث افزایش معنی دار پایداری غشاء سلولی و کاهش میزان شاخص مالون دی-آلدئید در شرایط تنش گردید. همچنین تیمار با سلنیم در شرایط سمیت فلزات سنگین باعث بهبود چشمگیر فعالیت آنتی اکسیدانی و افزایش میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در برگ گردید. در کل نتایج نشان داد که سلنیم از طریق بهبود شاخص های جوانه زنی و فعالیت آنتی اکسیدانی باعث کاهش خسارات ناشی سمیت عناصر سنگین در گیاهچه خیار می گردد. کلمات کلیدی: جوانه زنی، کادمیوم، نیکل، سرب، سلنیم، خیار

کلمات کلیدی