هدف این مقاله بررسی جایگاه افغانستان در مجموعه های امنیتی منطقه ای است. با تغییر مناسبات دوقطبی جنگ سرد، مناطق و جایگاه کشورها در آنها نقش مهمی در تحلیل های امنیتی پیدا کردند. اما پژوهشگران مختلف در مورد جایگاه کشورها در مناطق امنیتی دیدگاه های متفاوتی دارند. افغانستان یکی از کشورهایی است که رویکردهای مختلفی در مورد آن وجود دارد و آن را در مجموعه های امنیتی گوناگونی قرار می دهند. بنابراین، پرسش اصلی مقاله حاضر این است که افغانستان در کدام مجموعه امنیتی منطقه‌ ای قرار می گیرد. در پاسخ، این فرضیه مطرح می شود که افغانستان با توجه به قرابت‌ جغرافیایی، وابستگی‌های امنیتی، گسترش روابط اقتصادی و وجود الگوهای دوستی و دشمنی با کشورهای جنوب آسیا در مجموعه امنیتی منطقه‌ ای آسیای جنوبی قرار می ‌گیرد. برای بررسی این فرضیه از نظریه مجموعه امنیتی منطقه ای استفاده می شود. روش آزمون فرضیه دوبعدی است و از روش های مقایسه ای و برهان خلف استفاده می شود. با استفاده از این روش، ابتدا نشان داده می شود که علی رغم مشابهت های فراوان افغانستان با کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی، عوامل متعددی باعث می شود که افغانستان خارج از مجموعه های امنیتی آسیای مرکزی و خاورمیانه قرار گیرد. سپس با توجه به شاخص های شکل گیری مجموعه های امنیتی، روابط افغانستان با منطقه آسیای جنوبی و به ویژه دو قدرت تأثیرگذار در این منطقه یعنی هند و پاکستان مورد بررسی قرار می گیرد. یافته های پژوهش نشان می دهد که با تشدید رقابت هند و پاکستان در افغانستان، حضور کشور اخیر در مجموعه امنیتی آسیای جنوبی به واقعیت نزدیک تر است.

کلمات کلیدی