عرش و کرسی، بسان دیگر مراتب علم فعلی خداوند متعال از اصطلاحات پیچیده‌ای است که در آموزه‌های دینی مورد اشاره قرار گرفته است. از این‌رو بسیاری از اندیشمندان اسلامی تلاش نموده‌اند تا با رویکرد عقلی و نقلی به تحلیل و تفسیر این اصطلاحات بپردازند. از این میان ملاصدرا، با تکیه بر مبانی حکمت متعالیه کوشش نمود با رویکردی عقلی و نقلی، پرده از رخسار پنهان واژگان عرش و کرسی بردارد. نگارنده در این جستار، ضمن ارائه گزارشی از دیدگاه ملاصدرا در آثار گوناگون ایشان،‌ به تحلیل و بررسی این دیدگاه پرداخته و تأملاتی را درباره آن مطرح نموده است. در پایان این نتیجه به دست آمده است که میان عرش و کرسی، رابطه‌ای طولی برقرار است؛ از همین‌رو عرش، مرتبه‌ای از هستی خواهد بود که نسبت به کرسی از سمت علیت برخوردار است و کرسی معلول آن است. هم‌چنین از آنجا که در سلسله طولی هستی، هر علتی باطن معلول و هر معلولی ظاهر علت خودش است، باید گفت آنچه که باطن کرسی می‌تواند باشد، عرش است نه لوح قدری نفسانی؛‌ بلکه آن‌چه صحیح به نظر می‌رسد، این است که مرتبه وجودی لوح قدری نفسانی با مرتبه وجودی کرسی یکی است و تفاوت آن دو را تنها باید در ناحیه اعتبار عقلی جستجو نمود.

کلمات کلیدی