استخراج و استنباط مبانی اصولی برخی از فقها که در میان آثار به جای مانده از آنها کتب اصولی وجود ندارد، خود اهمیت ویژه دارد. در این جستار ضمن بررسی یکی از مسائل پر کاربرد اصول فقه؛ یعنی کیفیت احراز دلالت لفظ مطلق بر اطلاق، به تحلیل و بررسی مبنای محقق خوانساری در این خصوص پرداخته شده است.« نویسندگان پس از تتبع در کتب اصولی فقهای امامیه و اثر فقهی محقق خوانساری(جامع المدارک فی شرح مختصر النافع) بر آن شده اند که دلالت لفظ مطلق بر اطلاق بالوضع نبوده؛ بلکه به کمک دلیل عقل و از طریق مقدمات حکمت است، و این مقدمات متشکل از: امکان اطلاق و تقیید، نبود قرینه بر تقیید، در مقام بیان بودن متکلم و عدم انصراف لفظ مطلق به بعضی از افراد است؛ از این رو در تمسک به اطلاق نیازی به انتفای قدر متیقن در مقام تخاطب نبوده؛ بلکه اساساً قدر متیقن در مقام تخاطب امری بی-معناست.

کلمات کلیدی